Na temat:

Przyszłość Energetyczna Polski

Wnioski z XVI Konferencji

Wykaz referatów przedstawionych na Konferencji:

1. Jacek Malko - Energetyka polska a energetyka UE - dostosowanie regulacji prawnych - Polish power system in european context - adjustment of legal framework

2. Marek Zerka - Rozwój rynku energii elektrycznej w Polsce - Development of electricity market in Poland

3. Wojciech Suwała - Perspektywy górnictwa węgla kamiennego w Polsce - wyzwania i szanse - Coal mining perspectives in poland - opportunities and challenges

4. Zygmunt Borkowski - Górnictwo węgla kamiennego w Unii Europejskiej i w Polsce - Hard coal industry in the European Union and in Poland

5. Wiesław Blaschke, Zygmunt Borkowski - Górnictwo węgla kamiennego w Polsce w świetle nowej regulacji rady Unii Europejskiej dotyczącej pomocy państwa dla przemysłu węglowego po wygaśnięciu traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali - Hard coal industry in Poland in the light of a new regulation of the council of European Union on state aid for coal industry after expiry of the treaty establishing the European Coal and Steel Community

6. Zbigniew Kozłowski - Rola węgla brunatnego w energetyce w perspektywie XXI wieku - Role of lignite in the power industry in the perspective of the 21st century

7. Wojciech Kibler - Struktury rynków energii elektrycznej w Europie a energetyczna polityka państwa (problemy wybrane) - Structure of electric energy markets in Europe against polish energy policy (selected issues)

8. Christian Theobald, Dorota Koszałka - Najnowsze propozycje zmian w dyrektywie elektrycznej i gazowej UE - Latest proposals for changing the electricity and gas directives of the EU

9. Aleksander Sobolewski, Aleksander Karcz - Ocena stanu polskiego przemysłu koksowniczego w świetle integracji z Unią Europejską - Evaluation of polish cokemaking in the light of integration Poland into EC

10. Andrzej Kądzielawa - Stan i perspektywy bezpieczeństwa elektroenergetycznego w warunkach konkurencji rynkowej - State and perspectives of safety power engineering in environment of market competition

11. Bronisław Słowiński - Energetyka jądrowa teraz i w przyszłości - Is it possible to avoid nuclear power?

12. Roman Ney - Energia odnawialna - moda czy konieczność - Renewable energy - fashion or necessity

13. Wojciech Jaworski, Adam Gajda - Polityka i prawo ekologiczne wymusza zmiany w sektorze energii - Policy and environmental law force changes in energy sector

14. Jan Hycnar, Mariusz Bugajczyk, Jerzy Duda - Koncepcja wdrożenia zasad zrównoważonego rozwoju w energetyce - The implementation conception of principles of equitable development in power industry.

15. Andrzej Krowiak - Kondycja finansowa oraz relacje ekonomiczne górnictwa węgla kamiennego w Polsce na podstawie danych z 2001 roku - Financial condition and economic relations of coal mining in Poland based on data from 2001

16. Andrzej Krowiak - Historyczne przyczyny "zapaści" finansowej górnictwa węgla kamiennego w Polsce z lat 1990-2000 - Historical causes of financial "die" of coal mining in Poland from 1990 - 2000

17. Stanisław A. Blaschke, Zbigniew Grudziński, Jacek Rżany - Szacunek nieuzyskanych wpływów ze sprzedaży węgla kamiennego energetycznego po cenach niższych od cen parytetu importowego - Estimation of unobtained receipts from hard steam coal sale for the prices lower then import parity prices

18. Urszula Lorenz - Koszt importowanego węgla energetycznego na poziomie DDP w portach polskich i w wybranych elektrowniach i elektrociepłowniach - Cost of imported steam coal on the basis of DDP trade term at polish ports and selected power stations and CHP plants

19. Urszula Ozga-Blaschke - Kalkulacja kosztów importu węgla koksowego na poziomie ddp w portach polskich i wybranych koksowniach - Coking coal import costs calculation on the basis of ddp trade term at polish ports and selected coking plants

20. Zbigniew Grudziński - Wskaźnik cen węgla energetycznego dla rynku europejskiego - Steam coal price index for european market

21. Kazimierz Czopek - Próg rentowności w przypadku dwuskładnikowych cen energii - Break event point of too elemets of prices of energy carriers

22. Jacek Nowakowski, Grażyna Grycz, Ryszard Gilecki, Jolanta Nowotarska - Charakterystyka tendencji zmian cen i podatków na paliwa i energię w polsce na tle sytuacji w krajach Unii Europejskiej - Characteristics of energy prices and taxes trends in poland on the basis of situation in European Union

23. Krzysztof Morstin - Fourierowska i fraktalna analiza chaotycznych ruchów cen paliw i surowców energetycznych na światowych rynkach - The fourier and fractal analysis of chaotic price fluctuations in world markets of fuels and energy raw materials

24. Leon Kurczabiński - Konkurencyjność węgla w sektorach ciepłowniczym i komunalno-bytowym - Coal competitiveness in the households sector and heating plants

25. Włodzimierz Kędziora, Michał Mejer - Gospodarka skojarzona szansą dla węgla - Cogeneration - the chance for hard coal

26. Marian Turek - Wzrost koncentracji produkcji to dla polskiego górnictwa węgla kamiennego konieczność - Production concentration increase is a necessity for polish hard coal industry

27. Jacek Kamiński, Mariusz Kudełko, Mieczysław Kwiatkowski, Wojciech Suwała, Marek Wawrzyszczuk - Bilansowanie dostaw węgla dla potrzeb długoterminowego planowania rozwoju wytwarzania energii elektrycznej i ciepła - Balancing coal supplies for long term planning of power generation

28. Waldemar Nikodem - Funkcja samorządu gminnego przy tworzeniu energetyki rozproszonej jako alternatywy dla tradycyjnej zcentralizowanej energetyki - A function of commune municipality in creation of the dispersed power generation as an alternative to the traditional centralised one

29. Stanisław Nagy, Stanisław Rychlicki, Jakub Siemek - Dywersyfikacja i import gazu ziemnego do polski w aspekcie prognozy jego zużycia - Diversification and supply of natural gas to poland in relation to his estimated consumption

30. Bronisław Słowiński - Problematyka unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych - Current problems of passivation of long-lived nuclides

31. Eugeniusz Mokrzycki, Tomasz Mirowski - Perspektywy rozwoju produkcji biopaliw, w Polsce w świetle krajowych regulacji prawnych, oraz dyrektyw UE - Prospects for biofuels production development, in Poland in the light of domestic legal regulation and EU directives

32. Artur Skoczek - Możliwości rozwoju fotowoltaiki w Polsce na tle programu rozwoju odnawialnych źródeł energii w Niemczech - Possibilities of photovoltiac development in Poland against a background of renewable energy development program in Germany

33. Uroš Radovič - Uproszczona metodyka szacowania kosztów zewnętrznych w wyniku emisji zanieczyszczeń powietrza związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej - Estimating external costs of airborne pollution from electricity generation using simplified methodologies

34. Andrzej Rubczyński, Wiesław Jamiołkowski - Problem ograniczania emisji SO₂ w elektrociepłowniach zawodowych na przykładzie EC "Siekierki" - The problem of SO₂ emission limitation in professional heat and power plants on the example of CHP "Siekierki"

35. Tadeusz Olkuski - Szacowanie emisji tlenków azotu w energetyce oraz sposoby jej ograniczania - Estimation of nitric oxides emission in energy sector and the reduction methods

36. Janusz Stolecki, Krystyna Włodarczyk, Zbigniew Zabawa - Monitoring i sterowanie jakością produktu podstawą spełnienia oczekiwań klienta w świetle wdrożonego w NSW SA KWK Piast systemu zarządzania jakością zgodnego z normą ISO 9001:2000. - Monitoring and quality control as a base for meeting client's expectations in the light of quality management systems (ISO 9001:2000), implemented in piast coal mine (Nadwiślański Węgiel PLC)

37. Sławomir Obidziński - Możliwości wykorzystania firm rzeczoznawczo-kontrolnych na rynku węglowym - The possibility of use the inspection organisation in the coal market

38. Roman Łój, Leon Kurczabiński - Katowicki Holding Węglowy SA bazą wysokojakościowego węgla dla energetyki i ciepłownictwa - Coal Holding Katowice - the basis of high quality coal for power and heat engineering.

39. Henryk Majchrzak, Józef Szweda - Ekonomiczne i ekologiczne efekty modernizacji bloków Elektrowni Opole - The economic and ecological effects of the modernization of units in the Opole Power Plant

40. Joanna Strzelec-Łobodzińska, Grzegorz Pawłaszek, Alojzy Debudaj, Tomasz Szynol - Południowy Koncern Energetyczny SA jego miejsce i znaczenie na krajowym rynku konsumentów energetycznego węgla kamiennego - Southern Energy Concern Co. Its position and significance on the country market of energy hard coal consumers

41. Kazimierz Gantar - Metan pokładów węgla jako paliwo w skojarzonych układach energetyczno-chłodniczych stanowiących element zaopatrzenia w energię zakładów JSW SA. - Coal-bed methane as fuel in cogeneration combined energy-cooling installations - element of JSW SA energy supply

42. Piotr Chmiel, Augustyn Holeksa, Mieczysław Lubryka, Jan Kutkowski - Możliwości zastosowania tyrystorowych kaskad podsynchronicznych w celu obniżenia kosztów zużycia energii w napędach maszyn dużej mocy na przykładzie KWK "Jas-Mos" - Possibilities of use subsynchrons thyristor cascades aim of lower costs waste energy machines of large power on example KWK "Jas-Mos".

43. Zbigniew Kasztelewicz - Kopalnia Konin na tle górnictwa węgla brunatnego - Lignite of Konin - almost perfect carrier

44. Zofia Blaschke, Wiesław Blaschke - Sposób określania energetycznie optymalnych parametrów jakościowych węgla na przykładzie zakładu wzbogacania PPMW Biskupice - Method of determination of energetically optimal coal quality parameters based on example of coal preparation plant PPMW Biskupice

45. Lidia Gawlik - IX międzynarodowa konferencja energetyczna ENERGEX'2002 - IX international energy conference ENERGEX'2002

1. Jacek Malko: ENERGETYKA POLSKA A ENERGETYKA UE - DOSTOSOWANIE REGULACJI PRAWNYCH
   Słowa kluczowe: sektor energii, legislacja narodowa, ramy prawa UE, harmonizacja
   
   Harmonizacja polskiego systemu prawnego z regulacjami Unii Europejskiej obejmuje wszystkie tzw. obszary negocjacyjne, wśród nich obszar "Energetyka". Specyficzne instrumenty prawne UE (rozporządzenia, decyzje, dyrektywy, zalecenia i opinie) wymagają wprowadzenia do ustawodawstwa krajowego w zróżnicowany sposób i w ramach energetyki dotyczą poszczególnych podsektorów: węgla kamiennego, górnictwa naftowego i gazownictwa, ropy naftowej i paliw ropopochodnych, energetyki jądrowej, energii elektrycznej i użytkowania energii. Referat przedstawia stanowisko negocjacyjne Polski i problemy, wynikające z nowych inicjatyw legislacyjnych UE.
   
   POLISH POWER SYSTEM IN EUROPEAN CONTEXT - ADJUSTMENT OF LEGAL FRAMEWORK
   Key words: energy sector, national legislation, EU framework, harmonization.
   
   A deep reform of the Polish energy sector was taking place against background of transformation from centrally planed to competitive market economy. A decade long way of the Polish energy supply industry (especially electricity industry) towards the European Union provided framework - the new Energy Law - for participation in the emerging common energy market (coal, natural gas, oil and electricity) in Europe. To finalize this transformation process is necessary to harmonize national legislational standards with EU regulations, decisions, directives, recommendations and opinions. In the paper we point to current status of negotiations with the EU on Energy area and necessary adjustment of national legislational framework in nearest future.

2. Marek Zerka: ROZWÓJ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
   Słowa kluczowe: rynek energii elektrycznej, konkurencja rynkowa, rynek bilansujący, giełda energii, taryfikacja w obrocie transgranicznym, ograniczenia systemowe.
   
   Rynek energii elektrycznej w Polsce posiada ustaloną konkurencyjną strukturę, mechanizmy i konieczną do niezawodnego funkcjonowania infrastrukturę techniczną. Istnieją również znaczące doświadczenia z działania poszczególnych segmentów tego rynku, a w szczególności giełdy energiii i dobowo-godzinowego rynku bilansującego. Te doświadczenia, jak również wyznaczone kierunki polityki energetycznej, przekształceń własnościowych przedsiębiorstw energetycznych oraz program integracji Polski z Unią Europejską, w najsilniejszym stopniu determinują kierunki i warunki dalszego rozwoju rynku energii elektrycznej. Wdrażane w Polsce regulacje Unii Europejskiej będą oddziaływać przede wszystkim na warunki przystąpienia i uczestnictwa w jednolitym europejskim rynku energii elektrycznej, a także zasady i mechanizmy ochrony środowiska naturalnego. Z kolei wewnętrzna polityka energetyczna będzie wymuszać wzrost konkurencji rynkowej i wdrożenie skutecznych mechanizmów przeciwdziałających nadużywaniu nadmiernej siły rynkowej. To powinno sprzyjać bardziej sprawiedliwej alokacji kosztów działania rynku, w tym zwłaszcza kosztów usuwania ograniczeń systemowych, na jego uczestników i likwidacji barier w dostępie do segmentów konkurencyjnych.
   
   DEVELOPMENT OF ELECTRICITY MARKET IN POLAND
   Key words : electricity market, competition, balancing market, power exchange, cross-border transmission, system constrains.
   
   Electricity market in Poland has established competitive structure, mechanisms and necessary for reliable operation technical infrastructure. There are also substantial experiences from so far operation of segments of this market, particularly power exchange and day-ahead balancing market. These experiences, as well as established directions of national energy policy, power companies ownership transformation and accession of Poland to European Union programmes will mainly determine directions and conditions of further development of electricity market. Implemented in Poland regulations of European Union will influence first of all accession and participation conditions in common European electricity market, and rules and mechanisms of environment protection. On the other side internal energy policy will stimulate development of competition and implementation of effective systems protecting the market from abusing by market participants their market power. All this should support more justified market operation costs allocation on market parties, particularly costs of system constrains, and breaking barriers in access to competitive market segments.

3. Wojciech Suwała: PERSPEKTYWY GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE - WYZWANIA I SZANSE
   Słowa kluczowe: górnictwo węgla kamiennego, perspektywy, ekonomika, energetyka
   
   Górnictwo węgla kamiennego stoi przed wieloma wyzwaniami wyzwalanymi przez procesy gospodarcze, przede wszystkim liberalizację rynku paliw i energii oraz zaostrzające się regulacje środowiskowe. Pewne korzyści stwarza rola węgla kamiennego jako swego rodzaju gwaranta bezpieczeństwa energetycznego Polski, a także zmiana stosunku Unii Europejskiej do węgla. W artykule omówiono te problemy i wskazano na konieczność ciągłej restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego.
   
   COAL MINING PERSPECTIVES IN POLAND - OPPORTUNITIES AND CHALLENGES
   Key words: coal mining, perspectives, economics, energy
   
   From the beginning of economy transformation Coal mining undergoes restructuring at variable intensity. Despite more than ten years of efforts it still does not prove to viable in the long term. Additionally nearest time brings more challenges than opportunities. Decreasing demand, stringent environmental regulations intensify requirements for lowering costs. Only energy security issues form positive conditions for coal mining both on national and European Union level. Coal as a major primary energy source contributes to stability of Polish economy. EU has recently changed the attitude to coal, which is now perceived as an important domestic source of primary energy supply. These conditions warrant continuous restructuring of coal mining in Poland, which seems to be endless.

4. Zygmunt Borkowski: GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO W UNII EUROPEJSKIEJ I W POLSCE
   Słowa kluczowe: Redukcja, restrukturyzacja, produkcja, zatrudnienie, pomoc państwa, eksport.
   
   W referacie przedstawiono nawiązanie do warunków, które wymusiły procesy restrukturyzacji przemysłu węglowego w krajach członkowskich Unii oraz krótkie omówienie procesów restrukturyzacji w poszczególnych krajach członkowskich.
   Referat prezentuje rozwój sytuacji w przemysłach węglowych krajów członkowskich Unii Europejskiej do roku 2001, odnosząc się również do bardzo ważnego elementu procesu restrukturyzacji trwającej do dnia dzisiejszego, a mianowicie pomocy państwa dla przemysłu węglowego. W dalszej części przedstawiono sytuację w polskim sektorze węgla kamiennego wynikającą z realizacji procesu restrukturyzacji począwszy od roku 1990 do aktualnie realizowanego programu reformy górnictwa, podkreślając możliwości wynikające z malejącej produkcji węgla kamiennego w Unii i jednoczesnym wzroście potrzeb w zakresie popytu na węgiel z importu.
   
   HARD COAL INDUSTRY IN THE EUROPEAN UNION AND IN POLAND
   Key words: reduction, restructuring, production, employment, state aid, export.
   
   The paper presents a reference to conditions that necessitated restructuring processes of hard coal industry in the member countries of the European Union and brief discussion of the restructuring processes in particular member countries of the EU.
   The paper presents a dvelopment of situation in coal industry of the memberr countries of the EU up till 2001 and some outlook for 2002 referring also to a very important element of the restructuring processes lasting till today, namely state aid to coal industry.
   In a further part of the paper a situation has been presented in Polish hard coal industry resulting from the implementation of the restructuring processes as of the beginning of 1990 till the presently implemented programme of the reform of coal industry while stressing the possisbilities resulting from the lowering level of coal production in the European Union and simultaneous increase of the demad for the imported coal to the Community.

5. Wiesław Blaschke, Zygmunt Borkowski: GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W ŚWIETLE NOWEJ REGULACJI RADY UNII EUROPEJSKIEJ DOTYCZĄCEJ POMOCY PAŃSTWA DLA PRZEMYSŁU WĘGLOWEGO PO WYGAŚNIĘCIU TRAKTATU USTANAWIAJĄCEGO EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI
   Słowa kluczowe: węgiel kamienny, pomoc państwa, regulacje UE, reforma górnictwa w Polsce
   
   W Unii Europejskiej, do czasu wygaśnięcia Traktatu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, stosowane były Decyzje Komisji ustanawiające przepisy Wspólnoty dotyczące pomocy rządowej dla przemysłu węglowego. Obecnie wprowadzana jest Regulacja Rady dotycząca pomocy państwa dla przemysłu węglowego przyjęta przez Komisję Europejską w dniu 7 czerwca 2002 roku. W artykule autorzy omawiają zasady tej Regulacji cytując wiele przepisów. W związku z prowadzonymi pracami dotyczącymi Reformy polskiego górnictwa węgla kamiennego, która powinna być realizowana od początku 2003 roku, omówiono sytuację krajowego górnictwa w świetle Regulacji Rady UE. Zwrócono uwagę na konieczność wprowadzenia do programu Reformy niezbędnych elementów unijnej regulacji. Podkreślono, że polskie górnictwo po wstąpieniu do Unii funkcjonować będzie musiało zgodnie z zasadami nowej Regulacji Rady.
   
   HARD COAL INDUSTRY IN POLAND IN THE LIGHT OF A NEW REGULATION OF THE COUNCIL OF EUROPEAN UNION ON STATE AID FOR COAL INDUSTRY AFTER EXPIRY OF THE TREATY ESTABLISHING THE EUROPEAN COAL AND STEEL COMMUNITY
   Key words: hard coal, state aid, EU regulations, reform of coal industry in Poland
   
   By the time of expiry of the treaty on establishing the European Coal and Steel Community Commission Decisions were applied in the European Union establishing regulations of the Community with regard to state aid to coal industry. At present a Council Regulation on state aid for coal industry is introduced the European Commission on 7 June 2002 accepted that. The authors present in the article the principles of the Regulation, citing many of its provisions. In connections with the works going on and regarding the Reform of Polish hard coal industry, that should be implemented from the beginning of 2003,teh situation of the indigenous coal industry was discussed in the light if the EU Council Regulation. Attention was paid to necessity of introduction into the programme of the Reform of the elements of the Union's regulations.
   It has been stressed that Polish hard coal industry, after accession of Poland to the EU, will have to function in conformity with the Council Regulation.

6. Zbigniew Kozłowski: ROLA WĘGLA BRUNATNEGO W ENERGETYCE W PERSPEKTYWIE XXI WIEKU
   Słowa kluczowe: Energetyka, węgiel brunatny, wydobycie, zasoby, koszty
   
   Węgiel brunatny aktualnie łącznie z węglem kamiennym stanowi strategiczne paliwo polskiej energetyki. W ciągu ostatniego dziesięciolecia udział węgla brunatnego w produkcji energii elektrycznej oscylował w granicach 34,5-39% i była to zdecydowanie energia najtańsza W roku 2001 elektrownie pracujące na węglu brunatnym miały łącznie zainstalowane moce - 8833 MW, co stanowiło 25,5% mocy zainstalowanych w polskich elektrowniach. Perspektywa węgla brunatnego jest ściśle uzależniona od wykorzystania tego paliwa do produkcji energii elektrycznej ponieważ aktualnie zaledwie 0,7% jego wydobycia przeznaczona jest na inne cele i nie należy przypuszczać ażeby ta proporcja w sposób znaczący wkrótce się zmieniła. Przy ostrożnych ocenach wzrostu gospodarczego można przyjąć, że zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie rosło w granicach 1% rocznie podobnie jak to miało miejsce w ostatnim dziesięcioleciu. Pokrycia zwiększającego się zapotrzebowania należy szukać głównie w tradycyjnych krajowych paliwach stałych. Węgiel brunatny powinien przedłużyć swój aktualny udział w pokrywaniu potrzeb energetycznych jeszcze przez co najmniej 50 lat. Możliwe to jest przez pełne wykorzystanie zasobów czynnych rejonów wydobywczych tego paliwa oraz uruchomienie nowego wielkiego zagłębia górniczo-energetycznego Legnica.
   
   ROLE OF LIGNITE IN THE POWER INDUSTRY IN THE PERSPECTIVE OF THE 21ST CENTURY
   Key words: Power industry, lignite, mining, reserves, costs
   
   The lignite, with the bituminous coal, constitutes a strategic fuel for the Polish economy. Within the last decade the share of lignite in the production of the electric power varied between 34.5% and 39.0% and it was definitely the cheapest source of energy. In 2001 the power plants using the lignite had the combined installed power of 8833 MW, and that constituted 25.5% of the installed power in Polish power plants. The prospects of the lignite is closely tied to the power industry since only 0.7% of it is used for the purposes other that the production of the electric power, and it does not seem that those proportions should change significantly in the near future. With conservative estimates of the economic growth one should assume that the demand for the electric power would grow approximately 1% annually, just like in the last decade. The growing demand for the electric power can be satisfied using the traditional resources of the solid fuels that are available in Poland. The lignite should maintain its share of the market of fuels used for the production of the electric power for, at least, the next 50 years. It will be possible by fully using its resources available in the operating mines and by opening a new large mining and power complex near Legnica.

7. Wojciech Kibler: STRUKTURY RYNKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ W EUROPIE A ENERGETYCZNA POLITYKA PAŃSTWA (PROBLEMY WYBRANE)
   Słowa kluczowe: Prognozy cen paliw, Rozwój rynku energii, Kształtowanie kosztów wytwarzania energii elektrycznej
   
   Artykuł zawiera spostrzeżenia dotyczące niektórych zagadnień, warunkujących możliwości rozwoju sektora energetycznego w Polsce, na tle tworzącego się europejskiego rynku energii i gazu.
   Przedstawione są podstawowe czynniki, warunkujące kształtowanie się kosztów wytwarzania energii, w szczególności wynikające z rozwiązań systemowych. Prezentowane są również prognozy struktury cen pierwotnych nośników energii na rynkach światowych oraz prognozy, dotyczące konieczności budowy nowych źródeł, wynikające przede wszystkim z wymogów ochrony środowiska a także wzrostu zapotrzebowania.
   Autor zwraca uwagę na brak korzystnych, lub choćby stabilnych warunków rozwoju sektora, oraz brak studiów i planów strategicznych energetyki na tle rozwijającego się rynku w Europie.
   Poruszona jest również kwestia braku dostatecznego zainteresowania przedstawicieli sektora - zwłaszcza wytwarzania energii - problematyką kształtowania się rynku w Unii Europejskiej i przygotowaniem firm do funkcjonowania w trudnych warunkach konkurencji na otwartym rynku.
   
   STRUCTURE OF ELECTRIC ENERGY MARKETS IN EUROPE AGAINST POLISH ENERGY POLICY (SELECTED ISSUES)
   Key words: Fuel prices forecast, Energy market development, Cost structure of electrical energy generation
   
   The article contains remarks on selected issues, determining possibilities of development of power sector in Poland, against European electricity and gas market.
   Basic factors, determining cost of energy generation, especially system factors, are presented. Also forecast of structure of fuels prices on worldwide markets, and necessity of building new capacity - mostly because of environmental protection, and also demand growth - are remarked.
   Author draws attention to lack of favorable, or at least stable conditions of power sector development, and lack of studies and strategic plans of the sector against developing market in Europe.
   Author also points at of lack of sufficient interest of the sector representatives - especially of generation sector - in issues of shape of energy market developing in EU and preparation of the companies to participation in difficult conditions of open energy market.

8. Christian Theobald, Dorota Koszałka: NAJNOWSZE PROPOZYCJE ZMIAN W DYREKTYWIE ELEKTRYCZNEJ I GAZOWEJ UE
   Słowa kluczowe: dyrektywa elektryczna Unii Europejskiej, dyrektywa gazowa Unii Europejskiej, prawo energetyczne, TPA, zasada dostępu do sieci dla osób trzecich
   
   Obecnie w Unii Europejskiej trwa dyskusja nad zmianą dyrektywy elektrycznej i gazowej. W dniu 7.06.2002 r. Komisja Europejska przedłożyła drugą z kolei, poprawioną wersję obu dyrektyw. Najistotniejszą zaproponowaną zmianą jest przyśpieszenie otwarcia rynku dla odbiorców przemysłowych. Do nowych rozwiązań należy m.in. całkowita rezygnacja w przyszłości z możliwości stosowania przez państwa członkowskie zarówno negocjowanego systemu dostępu do sieci elektroenergetycznych oraz gazowych, jak i systemu wyłącznego odbiorcy w przypadku sieci elektroenergetycznych. Na terenie całej Unii Europejskiej obowiązywać ma jednolity system regulowanego dostępu do sieci. To oznaczałoby jednak konieczność powołania we wszystkich państwach członkowskich organu do spraw regulacji sektora, zajmującego się przestrzeganiem równouprawnienia podmiotów w dostępie do sieci przesyłowych. Propozycje unijne przewidują ponadto nałożenie na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązków jak np. świadczenie usług publicznych, czy zapewnienie bezpieczeństwa dostaw. Przyszłe zmiany zakładają także organizacyjne wydzielenie działalności przesyłowej oraz dystrybucyjnej od pozostałych rodzajów działalności (tzw. unbundling). Przyjęcie przez Unię Europejską powyższych zmian oznaczać będzie dla polskiego ustawodawcy konieczność nowelizacji stosownych przepisów prawa energetycznego.
   
   LATEST PROPOSALS FOR CHANGING THE ELECTRICITY AND GAS DIRECTIVES OF THE EU
   Key words: electricity directive of the European Union, gas directive of the European Union, energy law, TPA, Third Party Access
   
   At the moment, in the European Union there is continuing the discussion about the alteration of the electricity and gas directive. On June 7th, 2002, the European Commission submitted the second improved proposal concerning the new directives. The most important alteration proposed is the faster realization of the market opening for the industrial customers. The new solutions are also including the repeal of the negotiated network access for the electricity and gas grid and of the exclusive customer system in the case of the electricity grids. In the whole European Union, there shall be valid a standard system of the regulated network access. But this means that in all EU Member States the regulatory authority shall be established. Moreover, the EU proposed among other things to impose public service obligation and to guarantee the security of supply on the energy supply companies. The future alterations also require the organizational unbundling of the transmission and distribution activities from the other activity fields of the energy supply companies. For the Polish legislator, the passing of these alterations means the amendment of the corresponding regulations of the Energy Act.

9. Aleksander Sobolewski, Aleksander Karcz: OCENA STANU POLSKIEGO PRZEMYSŁU KOKSOWNICZEGO W ŚWIETLE INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
   Słowa kluczowe: produkcja koksu, węgle koksowe, koksownictwo, IPPC, BREF
   
   Pełna integracja Polski ze strukturami Unii Europejskiej - obejmująca zarówno integrację gospodarczą jak i implementację przepisów prawa UE - doprowadzi nieuchronne do istotnych zmian w wielu sektorach gospodarki. Zmiany te obejmą także polski przemysł koksowniczy. Działalność w nowych warunkach może stać się zarówno szansą i bodźcem rozwojowym dla branży jak powodem istotnych problemów czy wręcz zagrożeń.
   Polscy producenci koksu (Polska jest drugim po Chinach światowym eksporterem koksu) otrzymają możliwość nieskrępowanej działalności na połączonym rynku europejskim.
   W zaistniałej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera przeprowadzenie analizy warunków jakie muszą zostać spełnione by przystąpienie Polski do UE mogło stać się czynnikiem długofalowego rozwoju polskiego koksownictwa.
   W referacie przedstawiono i przedyskutowano ocenę stanu polskiego koksownictwa pod kątem możliwości produkcji koksu kierowanego zarówno na eksport jak i na rynek wewnętrzny. Analizie poddano uwarunkowania będące odpowiedzią na następujące kluczowe pytania:
   - Z czego produkować koks? Przeanalizowano możliwość zapewnienia surowca do produkcji. Omówiono perspektywiczny poziom wydobycia węgli koksowych (zarówno węgli typu 34 jak i typu 35) oraz zagadnienia związane z ich jakością;
   - Czym produkować? Przeanalizowano stan techniczny polskich instalacji produkcyjnych - zarówno baterii pieców koksowniczych jak i instalacji pomocniczych;
   - Jak produkować? Przeanalizowano współczesne wymogi ekologiczne produkcji koksu. Zagadnienie omówiono na tle zaleceń sformułowanych dla krajów UE w dokumencie "Best Available Techniques Reference Document on the Production of Iron and Steel" - Sewilla 2000. Zagadnienia szczegółowe - a zwłaszcza problematykę emisji zanieczyszczeń do środowiska - omówiono na przykładzie Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń" w Dąbrowie Górniczej.
   W wyniku przeprowadzonej analizy powyższych zagadnień sformułowano ocenę stopnia przygotowania branży do integracji. Z przedstawionej oceny wynika, że duże i sukcesywnie modernizowane koksownie sprostają wymaganiom i dla nich integracja Polski z UE jest szansą rozwojową. Jednocześnie dla zakładów mniejszych może ona stać się zagrożeniem, związanym w pierwszym rzędzie z koniecznością modernizacji technologii i podjęciem inwestycji w zakresie szeroko pojmowanej ochrony środowiska.
   
   EVALUATION OF POLISH COKEMAKING IN THE LIGHT OF INTEGRATION POLAND INTO EC
   Key words: production of coke, coking coals, cokemaking, IPPC, BREF,
   
   A full integration of Poland with European Union structures - including an economic integration as well an implementation of EU low regulations - will inevitably result in significant transformations for many sectors of the economy. These transformations will also comprise Polish cokemaking industry. An activity expanded under new conditions can be the chance and development motivation for the branch, but also the cause of serious problems or even threats.
   Polish producers of coke (Poland is the second world exporter of coke after China) will have opportunity to expand their unlimited activity on the integrated European market.
   In this situation it is very important to make analysis of the conditions, which have to be fulfilled, so that the accession of Poland to EU could be a factor of long-term development for Polish cokemaking industry.
   It was presented and discussed in this paper an opinion about the state of Polish cokemaking industry in view of its possibilities to produce a coke for export, as well as for home market. The answers for the following key questions have been analysed:
   - From which materials to produce a coke? It was analysed possibilities of delivering raw materials necessary to its production. It was discussed a future extraction level of coking coals (coals of 34 type as well of 35 type) and questions connected with their quality;
   - In what installations to produce? It was analysed the technical state of Polish coke plants - coke-oven batteries as well as auxiliary installations;
   - How to produce? It was analysed the current ecological requirements of coke production. This issue has been discussed against the background of recommendations formulated for EU countries in the document "Best Available Techniques Reference Document on the Production of Iron and Steel" - Seville 2000. The detailed issues, and especially problems connected with emission of pollutants into the environment, have been discussed for Przyjaźń Coke Plant in Dąbrowa Górnicza (Zakłady Koksownicze Przyjaźń) as an example.
   Basing on the carried out analysis of the above-mentioned questions it was estimated the actual state of the branch in making preparations to the EU integration. The presented estimation shows that large and successively modernised coke plants will meet requirements and the integration of Poland with EU will be the chance for development of such enterprises. At the same time the integration can threaten smaller plants, mainly because of necessary technology modernisations and investments, which have to be undertaken in the field of environmental protection.

10. Andrzej Kądzielawa: STAN I PERSPEKTYWY BEZPIECZEŃSTWA ELEKTROENERGETYCZNEGO W WARUNKACH KONKURENCJI RYNKOWEJ
    Słowa kluczowe: elektroenergetyka, bezpieczeństwo elektroenergetyczne, rynek energii
    
    Z punku widzenia odbiorcy końcowego bezpieczeństwo elektroenergetyczne to ciągłość dostawy energii zagwarantowana dostępnością do źródeł i infrastruktury technicznej umożliwiającej jej dostawę. Jednak, gdy dostępność jest możliwa na zasadach rynkowych, to okazuje się, że bezpieczeństwo elektroenergetyczne może być zagrożone, jeżeli uwolnione mechanizmy rynkowe pozostaną bez nadzoru. Oddziaływanie sił rynkowych to dodatkowe komplikacje dotrzymania wymaganych standardów jakościowych energii, realizacji usług energetycznych i operatywnego prowadzenia ruchu systemu elektroenergetycznego. Logika konkurencyjnego mechanizmu rynkowego, pod presją redukcji kosztów i maksymalizacji zysku, wymaga od uczestników rynku podporządkowania swoich decyzji cenowym sygnałom rynkowym i zmusza ich do podejmowania zwiększonego ryzyka, co przy występujących ograniczeniach technicznych w pracy systemu elektroenergetycznego ma bezpośredni wpływ na stan bezpieczeństwa oraz zagrożenie jego utraty.
    
    STATE AND PERSPECTIVES OF SAFETY POWER ENGINEERING IN ENVIRONMENT OF MARKET COMPETITION
    Key words: power system, safety power engineering, electricity market
    
    For receiver of energy safety power engineering this guaranteed continuity of delivery of energy accessibility of her and technical infrastructures. Yet, when accessibility is possible across market, this safety power engineering can be menace, if market mechanizmy will will stay without supervision. Influence of competitive market complicates of required standards of qualitative energy, services and work of power system. Logician of competitive market mechanism, under pressure of reduction of costs and maximization of profit, it demands price market signals and it forces them to taking of enlarged risk, what at appearing technical in work of system limitations power system has direct receipt onto threat of loss of safety from participants of market of subordinating of own decision.

11. Bronisław Słowiński: ENERGETYKA JĄDROWA TERAZ I W PRZYSZŁOŚCI
    Słowa kluczowe: energetyka jądrowa, bezpieczeństwo, wydajność, odpady promieniotwórcze, podkrytyczny reaktor sterowany akceleratorem.
    
    Energetyka jądrowa jest jedynym sposobem pozyskiwania energii na szeroką skalę, praktycznie nie pobierającą tlenu z otoczenia i nie wytwarzającą dwutlenku węgla. Ale energetyka jądrowa w przyszłości musi być całkowicie bezpieczna, znacznie bardziej wydajna i nie pozostawiająca kłopotliwych odpadów radioaktywnych. W niniejszej pracy przedstawiono zarys podstawowych koncepcji takiej energetyki.
    
    IS IT POSSIBLE TO AVOID NUCLEAR POWER?
    Keywords: nuclear power, safety, efficiency, radioactive waste, ADS.
    
    Within the approach of energy sustainable development different ways of energy gain in a large scale are now subjected to thorough and comprehensive analysis from the viewpoint of more and more rigorous and stringent criteria, the main among them are ecological safety, commercial competition and reserves of energy sources. Although presently, as far as it can be foreseen, a global energy crisis is not, in principle, to be expected and traditional kinds of energy production seem to be sufficient, nevertheless the specialists are more and more aware that just in not so distant future the energy production in a large scale should be no oxygen consuming and, consequently, no creating carbon dioxide which accumulation in ocean waters could lead to catastrophic changes in the ecosystem of our planet, as follows from recent investigations. Moreover, the regenerative capabilities of this ecosystem are constantly diminish as a result of mankind activity. The unique way that fulfils the above-mentioned criteria can be only nuclear power. But the future nuclear power must be safe, much more efficient and no producing radioactive waste. In the present work we present an outline of conceptual basis of such a nuclear power.

12. Roman Ney: ENERGIA ODNAWIALNA - MODA CZY KONIECZNOŚĆ
    Słowa kluczowe: Energia odnawialna, wykorzystanie, zasoby
    
    Przedstawiono analizę pozyskiwania energii odnawialnej na tle jej zasobów, które możliwe są do pozyskania. Z ogólnej oceny wynika, że w Polsce rozwój odnawialnych źródeł energii jest zbyt powolny i odbiega od rozwoju w krajach rozwiniętych. Zidentyfikowano przyczyny tego stanu i określono problemy, które winny być rozwiązane aby osiągnąć optymalny rozwój energii odnawialnej. Równocześnie przedstawiono główne czynniki, które przemawiają za rozwojem energii odnawialnej. Z pracy wynika, że w Polsce jest wyraźna konieczność rozwoju energii odnawialnej a głównym kluczem do tego jest pełna synchronizacja problematyki rozwoju energii i środowiska oraz opracowanie i wdrożenie systemu prawno-ekonomicznego rozwoju energii odnawialnej. Konieczne jest opracowanie i uchwalenie Ustawy sejmowej na temat rozwoju energii odnawialnej. Niektóre kraje Unii Europejskiej mają takie ustawy, które przyczyniły się do większego rozwoju energii odnawialnej.
    
    RENEWABLE ENERGY - FASHION OR NECESSITY
    Key words: renewable energy, utilization, resources
    
    Paper presents an analysis of the renewable energy utilization on the background of its resources possible to utilize. General assessment leads to the conclusion that the development of renewable energy sources in Poland is too slow and differ from the situation in the developed countries. The reasons for that state have been identify and the problems which should be solved to get optimal development of renewable energy, have been specified. Simultaneously the main factors for this development have been presented. Following from the paper - there is necessary to develop the renewable energy in Poland and the key to solve the problem is: to synchronize fully the development of energy and environment as well as to prepare and implement the adequate legal and economic system. There is a need to work out and pass the low of Parliament on renewable energy development as it is in some of EU countries.

13. Wojciech Jaworski, Adam Gajda: POLITYKA I PRAWO EKOLOGICZNE WYMUSZA ZMIANY W SEKTORZE ENERGII
    Słowa kluczowe: polityka ekologiczna, polityka energetyczna, prawo ekologiczne
    
    Polska energetyka, oparta na paliwach stałych, jest znaczącym udziałowcem w ilości wytwarzanych odpadów i ładunków zanieczyszczeń do powietrza. Ma więc duże znaczenie w realizacji krajowych i lokalnych wymagań ochrony środowiska. Zadania te wynikają z zapisów polityki państwa oraz prawa krajowego i wspólnotowego. W referacie pokazano składowe strategii ochrony środowiska w Polsce i omówiono nowe regulacje Unii Europejskiej (dyrektywy z roku 2001: 77/WE, 80/WE i 81/WE) na tle dotychczasowej sytuacji sektora. Pozwala to na ocenę, które z nowych regulacji i w jakim stopniu wymuszą zmiany w planach modernizacji i rozwoju krajowej energetyki i sektora paliwowego.
    
    POLICY AND ENVIRONMENTAL LAW FORCE CHANGES IN ENERGY SECTOR
    Key words: environmental policy, energy policy, environmental law
    
    Polish energy sector, based on fossil fuels, is one of the main producers of waste and pollutants emitted to the air. To the large extent it is responsible for achieving national and local environmental goals. Its duties have been resulted from National Environmental Policy and polish law, which is adapting for UE legislation now. Details of environmental strategy in Poland are presented in the presentation. New EU regulations (directives from 2001: 77/EU, 80/EU and 81/WE) and their influence on energy sector are described too.

14. Jan Hycnar, Mariusz Bugajczyk, Jerzy Duda: KONCEPCJA WDROŻENIA ZASAD ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W ENERGETYCE
    Słowa kluczowe: Rozwój energetyki, zrównoważony rozwój energetyki, paliwa alternatywne, skojarzenie produkcji energii z wytwarzaniem materiałów
    
    Dotychczasowy model rozwoju energetyki koncentruje się na doskonaleniu procesów produkcyjnych, z uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska i ekonomii. W małym stopniu uwzględnia zewnętrzne problemy ekologiczne naszej cywilizacji.
    Wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju zobowiązuje wszystkich do realizacji rozwoju z uwzględnieniem większej ilości faktów i skutków w przyszłości. Za tym, rozwój energetyki powinien następować z uwzględnieniem wykorzystania paliw odnawialnych i odpadów, odpadowego ciepła z procesów przemysłowych i gospodarczych oraz tworzenia nowych technologii wytwarzania produktów chemicznych, mineralnych i energii.
    
    THE IMPLEMENTATION CONCEPTION OF PRINCIPLES OF EQUITABLE DEVELOPMENT IN POWER INDUSTRY.
    Key words: Power industry development, equitable power industry development, alternative fuels, association of energy production with materials manufacturing
    
    The up-till-now model of power industry development focus on improvement of production processes taking into account the requirements of environmental protection and of the economy. The external ecological problems of our civilization are considered in a limited extent.
    The implementation of the principles of equitable development binds everybody to achieve the development considering the major amount of facts and consequences in the future. Therefore the power industry development should proceed accompanied by the utilization of renewable fuels and waste materials, the waste heat from industrial and economical processes and by creation of new manufacturing technologies of chemical, mineral and power energy products.

15. Andrzej Krowiak: KONDYCJA FINANSOWA ORAZ RELACJE EKONOMICZNE GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE NA PODSTAWIE DANYCH Z 2001 ROKU
    Słowa kluczowe: ekonomia, górnictwo, przedsiębiorstwo, efektywność, ocena.
    
    Artykuł ten zawiera wielowątkową analizę kondycji finansowej górnictwa węgla kamiennego w Polsce, wykonaną w oparciu o dane z 2001 roku. Specyfiką metody zastosowanej w tej analizie jest zwrócenie uwagi przede wszystkim na realne przepływy strumieni pieniężnych przychodów i wydatków. Artykuł ten zawiera również symulację perspektyw i warunków spłaty ogromnego zadłużenia tego przemysłu.
    
    FINANCIAL CONDITION AND ECONOMIC RELATIONS OF COAL MINING IN POLAND BASED ON DATA FROM 2001
    Key words: economy, mining, enterprise, efficiency, estimation
    
    Article includes multi aspects analysis of coal mining conditions in Poland, made of data from 2110. Used method pay attention on real cash flow of outcomes and incomes. Article includes also simulation of pay a debt of coal mining.

16. Andrzej Krowiak: HISTORYCZNE PRZYCZYNY "ZAPAŚCI" FINANSOWEJ GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE Z LAT 1990-2000
    Słowa kluczowe: ekonomia, górnictwo, przedsiębiorstwo, efektywność, system.
    
    Artykuł ten poświęcony jest analizie przyczyn permanentnego deficytu finansowego w działalności bieżącej górnictwa węgla kamiennego w Polsce oraz ogromnego zadłużenia tej branży. Autor artykułu stawia tezę, że główną przyczyną takiego stanu rzeczy była niespójność polityki makroekonomicznej państwa oraz jego działań wynikających z funkcji właścicielskich. W treści artykułu pokazano przyczyny powstawania deficytu finansowego oraz mechanizmy systemowe i działania organizacyjne prowadzące do permanentnej niewydolności finansowej tego sektora gospodarki.
    
    HISTORICAL CAUSES OF FINANCIAL "DIE" OF COAL MINING IN POLAND FROM 1990 - 2000
    keywords: economy, mining, enterprise, efficiency, system
    
    Article devotes to analysis of cause of financial deficit in coal mining in Poland enormous depts this branch. Author says, that the main reason of this situation is lack of common macro economy policy and actions come from its functions.

17. Stanisław A. Blaschke, Zbigniew Grudziński, Jacek Rżany: SZACUNEK NIEUZYSKANYCH WPŁYWÓW ZE SPRZEDAŻY WĘGLA KAMIENNEGO ENERGETYCZNEGO PO CENACH NIŻSZYCH OD CEN PARYTETU IMPORTOWEGO
    Słowa kluczowe: węgiel kamienny, ceny, parytet importowy, nieuzyskane wpływy
    
    Programy restrukturyzacyjne górnictwa węgla kamiennego przewidywały wzrost cen węgla do poziomu cen węgla importowanego. Poziom ten nazywany jest parytetem importowym. Poziomu tego górnictwo nie osiągnęło skutkiem czego (między innymi) były niepowodzenia kolejnych programów. W pracy przeprowadzono szacunki tzw. nieosiągniętych wpływów ze sprzedaży węgla poniżej poziomu cen parytetu importowego. Analizę wykonano za lata 1997-2001, stwierdzając, że nieuzyskane wpływy ze sprzedaży w kraju tylko węgla energetycznego w tym okresie wyniosły ok. 8,4 mld zł.
    
    ESTIMATION OF UNOBTAINED RECEIPTS FROM HARD STEAM COAL SALE FOR THE PRICES LOWER THEN IMPORT PARITY PRICES
    Key words: hard coal, prices, import parity, unobtained receipts
    
    The hard coal mining restructurisation programs were forecasted increasing of coal prices to the level of coal import prices. This level is named parity import. The mining hasn't obtained this level. Therefore (among other things) succeeding programs were a failure. This paper presents estimations of unobtained receipts from coal sale for the prices lower then import parity prices. These analyses include 1997 - 2001 years. The authors state that unobtained receipts only from steam coal sale in the country amount 8,4 mld zł in this period.

18. Urszula Lorenz: KOSZT IMPORTOWANEGO WĘGLA ENERGETYCZNEGO NA POZIOMIE DDP W PORTACH POLSKICH I W WYBRANYCH ELEKTROWNIACH I ELEKTROCIEPŁOWNIACH
    Słowa kluczowe: węgiel energetyczny, import węgla, formuły handlowe, DDP
    
    W referacie przedstawiono podstawowe informacje na temat formuł stosowanych w handlu międzynarodowym. Oszacowano koszty importowanego węgla energetycznego na poziomie DDP (dostarczone, cło opłacone, oznaczone miejsce przeznaczenia) w portach polskich oraz u wybranych użytkowników. Obliczenia wykonano na bazie cen z I kwartału 2002 r. i porównano je z wynikami dla ostatnich 5 lat.
    Oszacowane ceny węgla w hipotetycznie rozważanym imporcie odwzorowują realia międzynarodowych rynków węgla energetycznego oraz frachtów morskich. Na ich poziom niebagatelny wpływ mają również stawki opłat za przewóz węgla koleją w kraju, a także relacje złotówki do dolara w analizowanych okresach.
    
    COST OF IMPORTED STEAM COAL ON THE BASIS OF DDP TRADE TERM AT POLISH PORTS AND SELECTED POWER STATIONS AND CHP PLANTS
    Key words: steam coal, coal import, trade terms, DDP
    
    Paper presents basic information on the most commonly used international trade terms.
    Import costs of steam coal have been estimated basing on the rules determined by DDP trade term (Delivered Duty Paid at the named place in the country of importation) at Polish ports and selected coal users.
    Calculations have been based on first quarter 2002 data and compared to the results for last 5 years.
    Estimated coal prices in hypothetically considered import reflect the international coal and freights markets conditions. Import coal prices are also affected by the rates of rail transport and the rates of Polish zloty to American dollar in the periods of analysis.

19. Urszula Ozga-Blaschke: KALKULACJA KOSZTÓW IMPORTU WĘGLA KOKSOWEGO NA POZIOMIE DDP W PORTACH POLSKICH I WYBRANYCH KOKSOWNIACH
    Słowa kluczowe: węgiel koksowy, koszty importu, formuły handlowe, DDP
    
    Tematem referatu jest oszacowanie kosztów importu węgla koksowego do Polski i pokazanie poziomu cen tych węgli u głównych odbiorców - koksowni. Przedstawiono definicje najczęściej stosowanych formuł handlowych stosowanych na międzynarodowych rynkach węglowych. Na podstawie informacji dotyczących cen węgli koksowych oferowanych przez głównych eksporterów oraz cen frachtów morskich skalkulowano ceny węgli na poziomie DDP (dostarczone, cło opłacone, określone miejsce przeznaczenia) - w portach polskich (franco wagon) oraz w wybranych koksowniach. Wszystkie elementy kalkulacji związane z opłatami celnymi, kosztami portowymi, kosztami transportu kolejowego itp. określono na podstawie obowiązujących przepisów. Kalkulację przeprowadzono w oparciu o aktualne dane z I półrocza 2002 r., natomiast w celach porównawczych pokazano również jaki byłby poziom tych cen w latach 1997 - 2001.
    
    COKING COAL IMPORT COSTS CALCULATION ON THE BASIS OF DDP TRADE TERM AT POLISH PORTS AND SELECTED COKING PLANTS
    Key words: coking coal, import costs, trade terms, DDP
    
    The subject of the paper is to estimate the coking coal import costs to Poland and to show the level of these prices at main coal buyers - coking plants. Definitions of the most commonly used international trade terms have been presented.
    Basing on the FOB prices of coking coal offered by main exporters and ocean freight rates, the DDP prices (Delivered Duty Paid at the named place in the country of importation) have been calculated at Polish ports and selected coking plants. All elements of calculation like duties, rail transportation rates and other costs have been determined on the ground of valid regulations. Calculations have been based on current data (first two quarters of 2002) and - for comparison - the level of prices for the period of 1997 - 2001 have also been shown.

20. Zbigniew Grudziński: WSKAŹNIK CEN WĘGLA ENERGETYCZNEGO DLA RYNKU EUROPEJSKIEGO
    Słowa kluczowe: wskaźniki cen, ceny, węgiel energetyczny
    
    W referacie przedstawiono opracowany w Instytucie GSMiE PAN wskaźnik cenowy węgla energetycznego dla rynku europejskiego nazwany CWE-PAN (cp). Przedstawiono także informacje o innych wskaźnikach cenowych publikowanych w literaturze fachowej. Porównywane wskaźniki cen węgla energetycznego podane są dla węgla na rynku europejskim (ceny CIF) i odnoszą się do cen węgla o kaloryczności 6000 kcal/kg (NAR.). Porównanie tego wskaźnika cenowego z innymi pokazuje bardzo dużą ich zbieżność zarówno co do poziomów jak i trendów.
    
    STEAM COAL PRICE INDEX FOR EUROPEAN MARKET
    Key words: price indexes, price, steam coal
    
    Paper presents the steam coal price index for European market, which has been evaluated by Mineral and Energy Economy Research Institute of the Polish Academy of Sciences. Information about other coal price indexes, published in professional literature, are also given. Coal price indexes, that are compared in the paper, are given as a CIF prices on the European market and are related to the coal of 6000 kcal/kg calorific value (NAR). Comparison of this index with other indexes shows very high convergence both as concerns the level of prices as well as the trends.

21. Kazimierz Czopek: PRÓG RENTOWNOŚCI W PRZYPADKU DWUSKŁADNIKOWYCH CEN ENERGII
    Słowa kluczowe: ceny energii, próg rentowności, koszty
    
    W artykule autor wraca do sposobu wyznaczania progu rentowności w przypadku dwuskładnikowych cen energii w gospodarce rynkowej.
    Referat zwraca uwagę na uwarunkowania, które wskazują na potrzebę podjęcia tej metody. Pokazano możliwości wykorzystania rachunku kosztów stałych i zmiennych w procesie decyzyjnym przy ustalaniu wielkości granicznych, w szczególności progu rentowności.
    
    BREAK EVENT POINT OF TOO ELEMETS OF PRICES OF ENERGY CARRIERS
    Key words: prices of energy, break event point, costs fixed and variable
    
    In the paper the autor goes back to the way of making of break event point in the chance of too elements of energy prices in market economy.
    The paper has an intention to turn attention on necessity of action which has to be taken this method.
    The paper shows the possibility of utilization calculation of fixed and variable costs in decision process of assignation of break event point.

22. Jacek Nowakowski, Grażyna Grycz, Ryszard Gilecki, Jolanta Nowotarska: CHARAKTERYSTYKA TENDENCJI ZMIAN CEN I PODATKÓW NA PALIWA I ENERGIĘ W POLSCE NA TLE SYTUACJI W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
    Słowa kluczowe: ceny, podatki, paliwa, węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny, energia elektryczna
    
    W referacie omówiono najważniejsze zagadnienia dotyczące cen paliw i energii w Polsce, rodzaje i wielkość podatków na poszczególne nośniki energii, wpływ zmian cen ropy naftowej na ceny innych paliw oraz skutki zmian taryfowych odnośnie cen gazu i energii elektrycznej. Tło dla tych zagadnień stanowi sytuacja w wybranych krajach Unii Europejskiej oraz na rynkach międzynarodowych.
    
    CHARACTERISTICS OF ENERGY PRICES AND TAXES TRENDS IN POLAND ON THE BASIS OF SITUATION IN EUROPEAN UNION
    Key words: prices, taxes, fuels, coal, crude oil, natural gas, electricity
    
    The main issues related to energy prices and tax policies in Poland, energy prices dependence on oil price changes and influence of tariffs changes on gas and electricity prices have been discussed. The situation in selected European Union countries and on international markets is a background for these problems presented in the paper.

23. Krzysztof Morstin: FOURIEROWSKA I FRAKTALNA ANALIZA CHAOTYCZNYCH RUCHÓW CEN PALIW I SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH NA ŚWIATOWYCH RYNKACH
    Słowa kluczowe: analiza fourierowska, chaos deterministyczny, statystyka fraktalna, cykle koniunkturalne, rynki towarowe, paliwa płynne, nośniki energii, surowce energetyczne.
    
    Założeniem analizy jest, iż fluktuacje cen rządzone są zasadami dynamiki chaotycznej. W celu wyodrębnienia składowej periodycznej wieloletnich szeregów cen zastosowano spektralną analizę Fouriera, po uprzedniej eliminacji trendu. Uzyskane widma zezwalają na selekcję kilku istotnych składowych quasi-harmonicznych, co umożliwia łatwe przekształcenie odwrotne uproszczonej transformaty. Uzyskany - jako różnica między rzeczywistym a wyestymowanym przebiegiem ceny - "szum deterministyczny" traktowany jest z kolei metodami statystyki fraktalnej. Otrzymano w taki sposób niezłą zgodność zalgorytmizowanych estymat z przebiegami cen w całej rozpatrywanej perspektywie historycznej, tzn. od 1986 r. Uwiarygodnia to przydatność proponowanych procedur do celów prognostycznych. Przebadane rynki nośników energii wykazują nieoczekiwanie wysoki poziom deterministycznej persystencji. Zaproponowano kilka elliotowskich oznaczeń fraktalnych dla terminowych rynków gazu naturalnego oraz ropy i jej produktów pochodnych.
    
    THE FOURIER AND FRACTAL ANALYSIS OF CHAOTIC PRICE FLUCTUATIONS IN WORLD MARKETS OF FUELS AND ENERGY RAW MATERIALS
    Keywords: Fourier analysis, deterministic chaos, fractal statistics, business cycles, commodity markets, liquid fuels, energy carriers, energy raw materials.
    
    The basic assumption of the analysis is that commodity market prices fluctuate according to the rules of chaotic dynamics. The Fourier spectral analysis has been applied, in order to separate the periodic component of the long-term time-series of prices. This had to be preceded by elimination of the trend, for which linear regression techniques were utilised. Frequency spectra thus obtained allow for separation of only few meaningful quasi-harmonic components, which facilitates reversal of such a simplified Fourier transform. Reasonable agreement has been obtained of thus algorithmised price estimates with actual prices, along the whole historical perspective considered, i.e. since June 1986. This seems to confirm usefulness of the applied procedures for forecasting purposes. The "deterministic noise" obtained as difference of actual an estimated prices can be treated with the methods of fractal statistics. The markets of energy carriers exhibit unexpectedly high level of deterministic persistence. Propositions concerning fractal structure specifications, according to the Elliott wave principle, have been submitted for futures markets of natural gas, oil and its derivative products.

24. Leon Kurczabiński: KONKURENCYJNOŚĆ WĘGLA W SEKTORACH CIEPŁOWNICZYM I KOMUNALNO-BYTOWYM
    Słowa kluczowe: węgiel kamienny, gaz ziemny, energetyka, produkcja ciepła, sektor komunalno-bytowy.
    
    W artykule dokonano analizy konkurencyjności węgla w stosunku do gazu ziemnego przy produkcji ciepła w sektorach komunalno - bytowym i ciepłowniczym.
    Stwierdzono, że w rejonie Polski Północnej konkurencyjność węgla znacznie zmalała. Grozi to utratą rynku węgla o wielkości około 5 mln ton / rok.
    Omówiono również niektóre uwarunkowania mogące mieć wpływ na utrzymanie rynków węgla poza energetyką zawodową.
    
    COAL COMPETITIVENESS IN THE HOUSEHOLDS SECTOR AND HEATING PLANTS
    Key words: hard coal, natural gas, heat production, power sector, household sector
    
    The article contains analysis of coal competitiveness against natural gas in the heat production in the following sectors: households and heating plants.
    The analysis indicates that competitiveness of coal has fallen considerably in the region of northern Poland.
    This may result in the loss of market estimated at 5 mln tones of coal per year.
    The article discusses additionally some important elements shaping coal market outside energy power sector.

25. Włodzimierz Kędziora, Michał Mejer: GOSPODARKA SKOJARZONA SZANSĄ DLA WĘGLA
    Słowa kluczowe: węgiel kamienny, jednostkowy koszt zmienny, energia chemiczna paliwa, emisja CO₂, gospodarka skojarzona
    
    Do roku 2005 przewiduje się niewielki spadek zużycia węgla w Polsce, natomiast znaczny bo 10% w wytwarzaniu ciepła. W dalszych latach, w strukturze zużycia paliw, nastąpi znaczne zwiększenie udziału gazu w miejsce węgla.
    Postanowienia protokółu z Kioto w sprawie emisji dwutlenku węgla - gazu odpowiedzialnego za efekt cieplarniany mogą stać się barierą rozwoju gospodarczego świata. Rozwój ten oraz wzrost standardu życia społeczeństwa wiąże się z rosnącym zużyciem energii elektrycznej. Energia ta winna być wytwarzana w źródłach i z paliwa powodujących możliwie najniższe koszty oraz najniższą emisję zanieczyszczeń. Problemem najważniejszym jest ograniczenie emisji CO₂, gdyż pozostałe zanieczyszczenia można ograniczyć dostępnymi środkami technicznymi.
    W referacie przedstawiono sposób doboru paliw wg kryterium minimalnego kosztu zmiennego powodowanego przez jednostkę energii chemicznej. W sytuacji coraz mocniej oddziaływującego lobby gazowego podjęto próbę wykazania korzyści ze spalania węgla w układach skojarzonych. Umożliwia to znaczącą i skuteczną redukcję emisji CO₂. Ponadto pozytywnym efektem spalania węgla jest to, że jest on wydobywany w Polsce, zapewnia miejsca pracy oraz gwarantuje wyższe bezpieczeństwo energetyczne.
    Proponuje się odejście od stosowanego cennika węglowego i przejście na rozliczanie jedynie za energię chemiczną zawartą w paliwie, podpisywanie kontraktów wieloletnich z nowymi i modernizowanymi źródłami skojarzonymi na warunkach preferencyjnych (cen eksportowych). Konieczny jest aktywny udział górnictwa w promowaniu rozwoju optymalnego dla Polski wytwarzania energii. Taki kierunek działań pozwoliłby również na ograniczenie spadku zapotrzebowania na węgiel energetyczny.
    
    COGENERATION - THE CHANCE FOR HARD COAL
    Keywords: hard coal, floating cost, chemical energy of fuel, emission of CO₂, cogeneration
    
    It is anticipated that till the year 2005 the consumption of hard coal in Poland will decrease of about 10%, including the considerable 10% decrease in heat production. In the next years the gas participation in the structure of fuels consumption will considerable increase taking partially the place of hard coal.
    The provisions of official Kioto protocol concerning the emission of carbon dioxide - the gas responsible for greenhouse effect - may occur the barrier of economic development. The economic development and the increase of society living standard is connected with the increase of electric energy consumption. The electric energy ought to be produced in power sources offering the least possible costs and the least emission of pollution. The main problem is to limit the emission of CO₂ because the other pollution can be reduced by available technical means.
    The paper presents the procedure of fuel selection according to criterion of the minimum of flexiable cost resulting from the unit of chemical energy. In the situation of growing influence of gas lobby it has taken the test to prove the advantages of hard coal combustion in cogeneration systems. It makes possible the significant and effective reduction of CO₂ emission. Besides, the favourable effect of hard coal combustion is such that hard coal is mining in Poland and the fact secures the work places and higher energy safety.
    It is proposed to leave the coal price-list being in use and convert to settle accounts only on the base of chemical energy kept in fuel, concluding the long-term contracts with new and modern cogeneration sources on preference conditions. It is necessary the active participation of the coal mining industry in promotion of the development of energy generation optimum for Poland. This direction activity would let also to limit the decrease of hard coal demand.

26. Marian Turek: WZROST KONCENTRACJI PRODUKCJI TO DLA POLSKIEGO GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO KONIECZNOŚĆ
    Słowa kluczowe: koncentracja, koszty, akumulacja, wydobycie z jednej ściany.
    
    W referacie przedstawiono efekty koncentracji produkcji węgla kamiennego w ciągu 3 lat reformy górnictwa. W wyniku przeprowadzonych analiz został potwierdzony wpływ koncentracji produkcji, jako jednego z podstawowych czynników, obniżających koszty sprzedaży węgla. Przeprowadzona w poszczególnych latach analiza kosztów i wyników ekonomicznych wykazała, że w kopalniach, w których uzyskuje się wysokie wydobycie z jednej ściany maleją koszty i rośnie akumulacja jednostkowa na sprzedaży węgla. Dotychczasowe wyniki wskazują na konieczność dalszej koncentracji produkcji i obniżanie liczby ścian produkcyjnych przy zachowaniu wydobycia na dotychczasowym poziomie.
    
    PRODUCTION CONCENTRATION INCREASE IS A NECESSITY FOR POLISH HARD COAL INDUSTRY
    Key words: concentration, cost, accumulation, output from one longwall.
    
    The paper presents effects of hard coal production concentration for the recent 3 years of realisation of coal industry's reform. as the result of analysis conducted the influence has been confirmed of production concentration that is one of the basic factors reducing production cost. The analysis of cost and economic results carried out in particular years indicated that at mines with high production form one longwall the production cost decreases and unit accumulation raises on coal sales, The up-to-date results indicate to the necessity of further production concentration and reduction of a number of active longwalls while marinating the production volume at the up-to-date level.

27. Jacek Kamiński, Mariusz Kudełko, Mieczysław Kwiatkowski1, Wojciech Suwała, Marek Wawrzyszczuk: BILANSOWANIE DOSTAW WĘGLA DLA POTRZEB DŁUGOTERMINOWEGO PLANOWANIA ROZWOJU WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA
    Słowa kluczowe: bilansowanie dostaw, modele komputerowe, ekonomika energii
    
    W referacie przedstawiono ostatnie prace nad bilansowaniem dostaw węgla kamiennego dla elektroenergetyki, dla potrzeb planowania jej rozwoju. Proces bilansowania jest tu oparty o współpracę trzech modeli: do optymalizacji rozwoju elektroenergetyki, modelu podaży węgla i modelu bilansowania. Współpracują one w trybie iteracyjnym dla uzyskania zgodności poziomu dostaw z zapotrzebowaniem.
    Modele wykonują obliczenia dla okresu 20 lat dla wszystkich kopalń, elektrowni i elektrociepłowni. Rozpatruje się scenariusze związane z rozwojem gospodarczym kraju oraz regulacjami w dziedzinie ochrony środowiska. Obliczenia wykazały możliwość zbilansowania dostaw zarówno w aspekcie ilościowym jak i jakościowym.
    
    BALANCING COAL SUPPLIES FOR LONG TERM PLANNING OF POWER GENERATION
    Key words: coal balancing, computer models, energy economics
    
    Hard coal is a major fuel for power generation in Poland. On the other hand power sector consumes about 50% of coal produced domestically. Both sectors are mutually dependent and programming of their development requires detailed data on both sectors. The paper presents the system of balancing coal supplies for power generation. It is based on the three models: of power generation, coal supplies, and coal supplies balancing. The use detailed data on particular mines, power stations and CHPs. The models work iteratively to achieve coincidence in coal supplies and demand. Considered scenarios include different levels of demand for electricity as well as environmental regulations. The system proved that in the 20 years horizon domestic supplies would balance coal demand, both in quantitative and qualitative dimension.

28. Waldemar Nikodem: FUNKCJA SAMORZĄDU GMINNEGO PRZY TWORZENIU ENERGETYKI ROZPROSZONEJ JAKO ALTERNATYWY DLA TRADYCYJNEJ ZCENTRALIZOWANEJ ENERGETYKI
    Słowa kluczowe: Energetyka, strategia, samorząd gminny, energetyka lokalna, biopaliwa, bezpieczeństwo energetyczne, program rozwoju, prawo miejscowe, polityka rolna.
    
    Wnikliwa analiza zjawisk rynku energii przede wszystkim po stronie podaży energii ujawnia nowe zjawiska i określa trendy zmian, które powinny żywotnie interesować dotychczasowych dostawców energii, tj. przedsiębiorstwa wytwórcze i dystrybucyjne (handlowe).
    Pojawił się i szybko rozwija nowy zbiorowy partner, jakim jest lokalna rozproszona energetyka, samodzielny, niezależny politycznie, atrakcyjny dla konsumentów energii i w bardzo dobrych bezpośrednich związkach z lokalnym samorządem. W artykule przedstawiono determinanty obecnego stanu energetyki oraz nieuchronności zmian, scharakteryzowano biopaliwa jako narzędzie realizacji bezpieczeństwa energetycznego państwa w aspekcie nowej polityki rolnej i nowej polityki energetycznej Unii Europejskiej (demonopolizacja i odnawialne źródła energii). Obiekt energetyczny w gminie przedstawiono w ujęciu wieloaspektowym, ujawniając jego wielofunkcyjny charakter. Wreszcie przedstawiono uwarunkowania i powody bezpośredniego angażowania się samorządu w tworzenie niezależnej własnej energetyki i traktowania przedsiębiorstwa energetycznego jako narzędzia realizacji zadań własnych gminy.
    
    A FUNCTION OF COMMUNE MUNICIPALITY IN CREATION OF THE DISPERSED POWER GENERATION AS AN ALTERNATIVE TO THE TRADITIONAL CENTRALISED ONE
    Key words: power generation, strategy, commune municipality, local power engineering, bio-fuels, power safety, development program, municipal law, agricultural policy.
    
    Clear-sighted analysis of occurrences on the power market first of all on the side of energy supply reveals new tendency and new trends which should be of vital interest for hitherto existing energy suppliers, i.e. generating and distributing (commercial) companies.
    A new collective partner appeared and quickly develops as a locally dispersed power generation, self-acting, politically independent, attractive for energy consumers and being in very good relations with the local municipality.
    Determinants of the present situation of power generation and inevitability of changes are presented in this paper.
    The bio-fuels are characterised as a tool for accomplishment of power safety of the state in aspects of the new agricultural policy and the new policy in power generation of the European Union (demonopolisation and renewable energy sources).
    A power generation object in commune is presented in multi-aspect frames revealing its multi-functional feature.
    Finally conditions and reasons of indirect engagement of municipality in creation of an own independent power generation, and treating a power generation company as a tool of accomplishment of the own commune target are presented.

29. Stanisław Nagy, Stanisław Rychlicki, Jakub Siemek: DYWERSYFIKACJA I IMPORT GAZU ZIEMNEGO DO POLSKI W ASPEKCIE PROGNOZY JEGO ZUŻYCIA
    Słowa kluczowe: zapotrzebowanie na gaz ziemny, model Huberta, dywersyfikacja dostaw gazu do Polski
    
    W artykule zaprezentowano model zużycia gazu w Polsce w latach 2002-2050, który został skonstruowany w oparciu o prace Hubberta (1956, 1962) i Startzmana (1997, 1999,2000). Zasadniczo model ten został zbudowany dla prognozy wydobycia ropy naftowej, ale autorzy zaadoptowali go do prognozy zużycia gazu ziemnego. Ponadto w artykule przedstawiono problemy związane z dywersyfikacja gazu ziemnego do Polski
    
    DIVERSIFICATION AND SUPPLY OF NATURAL GAS TO POLAND IN RELATION TO HIS ESTIMATED CONSUMPTION
    Key words: natural gas demand, Hubert model, diversification of gas supply to Poland
    
    A model of the natural gas consumption in Poland, comprising the time period 2002-2050, based on Hubbert (1956, 1962) and Startzman's (1997, 1999, 2000) works, has been presented in this study. Although the model was aimed at the estimation of the potential oil output, the authors adapted this model to determine the natural gas consumption. Else it in the paper are presented problems connected with diversification and supply of the natural gas to Poland.

30. Bronisław Słowiński: PROBLEMATYKA UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH
    Słowa kluczowe: odpady promieniotwórcze, transmutacja.
    
    W wyniku szerokiego stosowania metod jądrowych w wielu dziedzinach działalności ludzkiej nagromadzono do tej pory olbrzymią ilość długo żyjących nuklidów radioaktywnych (ND) w postaci tzw. odpadów radioaktywnych (OR). Głównym źródłem tych OR jest energetyka jądrowa i różnorodne urządzenia militarne. Chociaż w składzie OR jest spora liczba różnych ND (~100) tylko względnie niewielka ich część jest rozpatrywana jako szczególnie groźna dla środowiska naturalnego. Właśnie te ND zwykle przyjęto dzielić na dwie grupy z uwagi na ich potencjalną użyteczność i sugeruje się dwa następujące podejścia do ich redukcji: 1) transmutacja (inaczej: przekształcenie drogą reakcji jądrowych) długo żyjących fragmentów rozpadu, takich jak 99Tc, 129I i 135Cs (które są obecnie bezużyteczne dla ewentualnego wytwarzania energii), poprzez wychwyt neutronów z następującym rozpadem ß do stanu stabilnego oraz 2) dopalanie nuklidów transuranowych poprzez inicjowanie ich rozpadu w reaktorze jądrowym. Ponadto, zgodnie z raczej powszechnie istniejącym przekonaniem oba te podejścia powinny być realizowane jednocześnie w podkrytycznym reaktorze jądrowym wspomaganym akceleratorem. W pracy niniejszej przedstawiono podstawy fizyczne optymalnej transmutacji OR i przytoczono najważniejsze wyniki badań transmutacyjnych prowadzonych w kilku ośrodkach jądrowych. Opisano także aktualne kierunki takich badań.
    
    CURRENT PROBLEMS OF PASSIVATION OF LONG-LIVED NUCLIDES
    Keywords: radioactive waste, transmutation.
    
    As a consequence of widespread use of nuclear methods in many fields of human activity a large amount of long-lived nuclides (LLN) has been accumulated up to now as the so-called radioactive wastes (RW). The main sources of these RW are nuclear power and different military devices. Although there is a great number of LLN in spent nuclear fuel (~100) a relatively small part of them only is regarded as presenting a severe environmental hazard. Just these LLN are usually roughly divided into two groups for reason of potential utility and two following parallel ways of their reduction are recently delineated: 1) transmutation (or transformation by means of nuclear reactions) of long-lived fission fragments, such as 99Tc, 129I and 135Cs, which are useless for further energy production, by neutron capture and following b decay into stable ones, and 2) incineration of transuranic nuclides by means of nuclear fission in nuclear reactors. Moreover, according to rather commonly accepted consensus both these ways should be performed simultaneously in the so-called accelerator-driven system, i.e. sub-critical fast nuclear reactor. In the work we describe the physics background of optimal transmutation of RW and overview the main results of transmutation studies conducted at several nuclear centres. We also mention the main trends in present transmutation investigations.

31. Eugeniusz Mokrzycki, Tomasz Mirowski: PERSPEKTYWY ROZWOJU PRODUKCJI BIOPALIW, W POLSCE W ŚWIETLE KRAJOWYCH REGULACJI PRAWNYCH, ORAZ DYREKTYW UE
    Słowa kluczowe: biopaliwa płynne, bioetanol, biodiesel, eko-paliwa, eko-komponenty
    
    Przyjęta we wrześniu 2001 roku przez Komisję Europejską Biała Księga wskazuje na trzy potencjalne grupy paliw alternatywnych: biopaliwa ciekłe (w perspektywie najbliższej), gaz ziemny (w perspektywie średniookresowej) i wodór wytwarzany z wykorzystaniem odnawialnych źródeł i zasilający ogniwa paliwowe w pojazdach (w perspektywie długookresowej). W sierpniu 2001 roku Sejm przyjął Strategię rozwoju energetyki odnawialnej, w której założono rozwój biopaliw do 2010 roku.
    W referacie omówiono źródła biopaliw płynnych, przedstawiono właściwości oleju rzepakowego, paliwa rzepakowego (estru metylowego oleju rzepakowego) i oleju
    
    PROSPECTS FOR BIOFUELS PRODUCTION DEVELOPMENT, IN POLAND IN THE LIGHT OF DOMESTIC LEGAL REGULATION AND EU DIRECTIVES
    Key words: biofuels, bioethanol, biodiesel.
    
    The European Committee adopted in September 2001 the White Paper, which points to three potential groups of alternative fuels: liquid biofuels (in the nearest future), natural gas (in medium-term perspective) and hydrogen achieved by the utilization of renewable energy sources and supplying fuel cells in vehicles (in the long-term perspective). In August 2001 the Polish parliament worked out Strategy for development of renewable energy which assumes the development of biofuels till the year 2010.
    The paper discusses the sources of liquid biofuels, as well as properties of rape oil, rape fuels (biodiesel, rape oil methyl ester) and diesel fuel. Special attention has been paid to legal and economic aspects of the use of biofuels in Poland, and also to Poland's possibilities in growing rape, that can be used in biofuel production.

32. Artur Skoczek: MOŻLIWOŚCI ROZWOJU FOTOWOLTAIKI W POLSCE NA TLE PROGRAMU ROZWOJU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W NIEMCZECH
    Słowa kluczowe: energia odnawialna, fotowoltaika, energia słoneczna, program 100 000 słonecznych dachów
    
    Rozwój fotowoltaiki w Polsce będzie możliwy tylko po wprowadzeniu odpowiednich rozwiązań systemowych. Fotowoltaika jest wciąż bardzo kosztowna i bez odpowiedniego dofinansowania, zainteresowanie ze strony prywatnych inwestorów będzie nadal znikome.
    Na przykładzie Niemiec można zaobserwować bezpośredni związek między ilością instalowanych systemów a wielkością środków pomocowych ze strony władz, zarówno lokalnych, jak i państwowych. Połączenie programu "100 000 słonecznych dachów" i Prawa o Energiach Odnawialnych, okazało się dużym sukcesem i doprowadzało do znaczącego zwiększenia się ilości instalowanych systemów PV oraz stworzenia wielu nowych miejsc pracy, zarówno przy produkcji ogniw, jak i w całym sektorze fotowoltaicznym. Oczywiście w Polsce jeszcze bardzo długo nie będzie możliwe wprowadzenie tak wielkiego programu jak w Niemczech, ze względu na brak środków finansowych. Jednak biorąc pod uwagę historię rozwoju fotowoltaiki w Niemczech, można zauważyć, że program "słonecznych dachów" wdrażany był stopniowo. Początkowo, rząd niemiecki rozpoczął wdrażanie programu "1000 słonecznych dachów", który doprowadził do powstania pierwszych systemów PV. Mimo, iż możliwości rozwoju rynku fotowoltaicznego w Polsce są ograniczone, to jednak celowym jest zwrócenie uwagi na możliwości wykorzystania energii słonecznej w aspekcie bezpośrednich korzyści dla państwa. Są to korzyści ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Polska zobowiązana jest do ograniczania emisji CO₂ do atmosfery, więc zwiększanie udziału energii odnawialnych w strukturze energii pierwotnej, co bezpośrednio przyczyni się do obniżenia emisji. Kolejnym aspektem rozwoju rynku fotowoltaicznego jest tworzenie nowych miejsc pracy. Jest to szczególnie ważne w chwili obecnej, kiedy stopa bezrobocia w Polsce jest bardzo wysoka. Mimo, iż fotowoltaika jeszcze bardzo długo nie będzie stanowiła żadnej konkurencji dla energetyki opartej o surowce kopalne, to jej udział powinien sukcesywnie wzrastać, doprowadzając w przyszłości do zmiany struktury produkcji energii oraz czyniąc energetykę przyjazną dla człowieka i środowiska naturalnego.
    
    POSSIBILITIES OF PHOTOVOLTIAC DEVELOPMENT IN POLAND AGAINST A BACKGROUND OF RENEWABLE ENERGY DEVELOPMENT PROGRAM IN GERMANY
    Keywords: renewable energy, photovoltaics, solar energy, 100 000 solar roofs programme
    
    In spite of the relatively short sunny periods and cloudy skies in fall-winter seasons, Poland still receives about half the amount of irradiation from the sun per square meter as countries in Africa like Senegal, Israel, Egypt or Ethiopia. There is no difference between Poland and other countries like Germany and the Netherlands where solar energy usage is common. Photovoltaics development in Poland will be possible only after introduction of government programmes. Photovoltaics is still expensive source of energy and it's development without subsidies is impossible. German approach to solar energy development indicates direct link between level of subsidies and number of PV system installed. Increase of installed solar power and very fast market development result from combination of 100 000 solar roofs programme and Priority of Renewable Energy - REL Law. Germany's two financing schemes for solar energy had encouraged the installation over 100 MWp of PV, domestic PV module production had increased rapidly, and Germany was a major importer of PV.
    Rapid development of PV sector in Poland is very unlikely due to lack of capital. However possibilities of PV market growth in Poland are rather limited it should be noticed that renewable energy development has positive impact on economy, environment and social situation. Development of PV industry means creation of new jobs. It is especially important at current social situation in Poland when unemployment level in very high. In Germany PV industry had created over 3800 jobs by the end of 2000. Poland is also obligated to CO₂ emission reduction. Solar energy is clean and secure. Polish power sector is based on coal combustion. During normal operation solar power plants don't emit pollutant substances. Another positive aspect of photovoltaics is that installation of PV systems can be made step by step. Estimated operation period of solar system is 20-30 years and more. Initially German government launched the '1000 Roofs Programme', and a field testing programme with more than 2000 grid-connected PV systems. Photovoltaics will not compete with traditional power industry in nearest future of course, (Germany plans to install over 300 MWp by the end of 2003 what is about 1/3 of the power of modern power plant) but it' share in energy structure should be increased making power industry friendly for environment and people.

33. Uroš Radovič: UPROSZCZONA METODYKA SZACOWANIA KOSZTÓW ZEWNĘTRZNYCH W WYNIKU EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ZWIĄZANYCH Z WYTWARZANIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ
    Słowa kluczowe: elektrownie, koszty zewnętrzne, uproszczona metodyka, SimPacts
    
    Wytwarzanie energii elektrycznej związane jest z szeregiem ujemnych oddziaływań na środowisko naturalnie, wśród których do najważniejszych można zaliczyć: zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i gleby. Koszty wywoływanych w ten sposób szkód zwykle nie są odpowiednio odzwierciedlane w rynkowej cenie energii i określane są mianem "kosztów zewnętrznych". Koszty zewnętrzne powinny być brane pod uwagę przy określaniu polityki ekologicznej i energetycznej państwa oraz w procesie decyzyjnym, jeśli celem jest optymalne wykorzystywanie zasobów oraz zapewnienie największych korzyści dla społeczeństwa.
    Metodyka "ścieżki oddziaływań" rozwinięta w ramach projektu "ExternE" Unii Europejskiej jest sprawdzoną i obecnie szeroko zaakceptowaną metodą szacowania skutków i kosztów zewnętrznych będących wynikiem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Niemniej jednak jej zastosowanie wymaga bardzo szczegółowej informacji, dotyczącej danych demograficznych, epidemiologicznych i meteorologicznych dla całego kontynentu europejskiego, a cały proces obliczeń jest wysoce praco- i czasochłonny. Ponieważ najczęściej brakuje tak szczegółowych danych istnieje wyraźna potrzeba stosowania uproszczonych modeli, pozwalających na przeprowadzenie szybkiej analizy kosztów zewnętrznych w warunkach ograniczonej informacji, z zachowaniem możliwego do przyjęcia stopnia dokładności. W niniejszym referacie przedstawiono kilka prostych do zastosowania, przejrzystych, wymagających minimalnej ilość danych, modeli dla szacowania skutków i kosztów zewnętrznych emisji zanieczyszczeń powietrza, będących częścią pakietu SimPacts Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Możliwość zastosowania opisanej metodyki w warunkach polskich została zbadana i pokazana na przykładzie oszacowań kosztów zewnętrznych dla wybranych obiektów.
    
    ESTIMATING EXTERNAL COSTS OF AIRBORNE POLLUTION FROM ELECTRICITY GENERATION USING SIMPLIFIED METHODOLOGIES
    Keywords: Power plant, external costs, simplified methodology, SimPacts
    
    Electricity generation results in a number of adverse impacts on the environment, the most notable being ambient air, water and soil pollution, and global climatic change. In most cases, the cost of induced environmental damage is not appropriately reflected in the market prices charged for the energy produced, and is labelled "external cost". External costs must be included in energy and environmental policy making if the goal is an optimal use of resources and maximum benefit for the society.
    The "Impact Pathways" approach developed with the EU "ExternE" project is a well proven and presently widely used methodology for the evaluation of impacts and associated external cost of airborne pollution. However, the model is complex and costly to run, requiring a very detailed demographic, epidemiologic and metheorological data for the whole Europe. For that reason there is a need for simplified methodologies, allowing quick estimation of external costs under limited available information, still keeping a reasonable level of accuracy. Such simple and transparent models for estimating impacts of air pollutants, beeing part of the IAEA's computer simulation package SimPacts, are presented in the paper. Their applicability under polish conditions was evaluated based on estimation of external costs for chosen power plants.

34. Andrzej Rubczyński, Wiesław Jamiołkowski: PROBLEM OGRANICZANIA EMISJI SO₂ W ELEKTROCIEPŁOWNIACH ZAWODOWYCH NA PRZYKŁADZIE EC "SIEKIERKI"
    Słowa kluczowe: ograniczenie emisji SO₂, węgle niskosiarkowe, normy emisji do atmosfery
    
    W referacie poruszone zostaną główne przyczyny ograniczania emisji SO₂, do których należy zaliczyć przede wszystkim międzynarodowe zobowiązania Polski, w tym dostosowanie wymagań emisyjnych do standardów Unii Europejskiej. Problem naświetlony zostanie z punktu widzenia dużej elektrociepłowni zawodowej zlokalizowanej w aglomeracji miejskiej. Przedstawiony zostanie spodziewany poziom wymagań emisyjnych dla tego typu obiektów. Postawione zostaną narzucające się pytania i wątpliwości związane z dotychczasowymi i spodziewanymi regulacjami prawnymi, które rzutują na podjęcie decyzji inwestowania w instalacje odsiarczania spalin dla tych obiektów. Na przykładzie EC."Siekierki" omówione zostaną uwarunkowania, które wydają się być typowe dla podobnych zakładów branży. Główne problemy utrudniające proces decyzyjny to:
    - Wiek i stan techniczny eksploatowanych urządzeń wytwórczych;
    - Brak miejsca na zabudowę instalacji odsiarczających;
    - Brak składowisk oraz silna presja na przemysłowe wykorzystanie odpadów;
    - Generowanie trudnych do zagospodarowania odpadów w przypadku prostych i tanich inwestycyjnie technologii odsiarczania;
    - Sezonowość i niewielka skala produkcji utrudniająca zbyt produktów odsiarczania;
    Na tle wymienionych specyficznych uwarunkowań nakreślona zostanie możliwość zastosowania opcji węglowej dla tej grupy wytwórców. Omówiony zostanie oczekiwany poziom emisyjności poszukiwanych węgli w stosunku do wymagań norm dla urządzeń eksploatowanych w elektrociepłowniach. Finalna teza wystąpienia to problem dostępności i możliwości zaspokojenia potrzeb sektora jak również spodziewanego poziomu cen oferowanego paliwa. Podsumowanie to zarazem zaproszenie do dyskusji na ile wzrastające wymagania ekologiczne mogą być rozwiązane przez rodzime górnictwo?
    
    THE PROBLEM OF SO₂ EMISSION LIMITATION IN PROFESSIONAL HEAT AND POWER PLANTS ON THE EXAMPLE OF CHP "SIEKIERKI"
    Key words: Limitation of SO₂ emission, low sulphur coal, SO₂ emission standards
    
    The main reasons of SO₂ emission limitation were touched on in the elaboration, including first of all international obligations of Poland, adjustment of emission requirements to European Union's standards. The problem will be elucidated for large, heat and power plant's point of view, which is located in urban agglomeration. There will be presented expected level of emission requirements for objects of this kind. There will be asked questions and expressed doubts connected with current and expected legal regulations, which have an impact on decision, if one should invest in flue-gas desulphurization plants for these objects. On the example of CHP "Siekierki" there will be discussed conditions, which seem to be typical for similar plants from this branch. Main problems, which make decision process harder, are:
    1) age and technical conditions of operated generation devices;
    2) no space for construction of flue-gas desulphurization plants;
    3) no storage yards and high pressure on industrial utilization of wastes;
    4) generation of wastes difficult for management in case of simple and cheap, in the respect of investment capital, desulphurization technologies;
    5) small scale and seasonal production, which makes the sales of desulphurization products harder;
    On the background of listed specific conditions, there will be presented a possibility to use coal option for this group of generators. There will be discussed expected emission level of demanded coal in relation with norm requirements for operated devices in the heat and power plants. Final thesis of the appearance is the availability problem and possibility to satisfy sector's needs and also expected price levels of offered fuel. Summary is at the same time an invitation for discussion how the increasing ecological requirements may be solved by domestic mining industry.

35. Tadeusz Olkuski: SZACOWANIE EMISJI TLENKÓW AZOTU W ENERGETYCE ORAZ SPOSOBY JEJ OGRANICZANIA
    Słowa kluczowe: tlenki azotu, spalanie, emisja
    
    Tlenki azotu występują głównie w formie tlenku azotu i dwutlenku azotu. Powstają zarówno w procesach naturalnych jak również poprzez spalanie przez człowieka paliw kopalnych. Ponieważ na naturalne powstawanie tlenków nie mamy wpływu musimy ograniczać się do redukcji tlenków antropogenicznych. W artykule przedstawiono normy emisji tlenków azotu, przyczyny powstawania i wielkość emisji oraz sposoby ograniczania emisji. Przedstawiono również wpływ temperatury spalania na powstawanie NOx.
    
    ESTIMATION OF NITRIC OXIDES EMISSION IN ENERGY SECTOR AND THE REDUCTION METHODS
    Key words: nitric oxides, burning, emission
    
    Nitric oxides occur in different forms. First of all nitric oxide (NO) and nitric dioxide (NO2). These emissions are caused by natural reactions and by human activity. This paper presents the limits of emission, reasons and amount of emission. Influence of temperature, chemical reactions and methods of limitation are also presented.

36. Janusz Stolecki, Krystyna Włodarczyk, Zbigniew Zabawa: MONITORING I STEROWANIE JAKOŚCIĄ PRODUKTU PODSTAWĄ SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ KLIENTA W ŚWIETLE WDROŻONEGO W NSW S.A. KWK PIAST SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ZGODNEGO Z NORMĄ ISO 9001:2000.
    Słowa kluczowe: System zarządzania jakością, monitoring, sterowanie jakością, parametry jakościowe, proces produkcji, kontrola i badania
    
    Kopalnia Piast zaprojektowała, opracowała i wdrożyła System Zarządzania Jakością zgodnie z Normą ISO 9001:2000. Systemem Zarządzania Jakością objęto również Nadwiślański Węgiel S.A. Biuro Sprzedaży przy KWK Piast w zakresie marketingu i obrotu węglem.
    W zakresie realizacji spełnienia wymogów normy ISO 9001 mających bezpośredni wpływ na produkcję produktów spełniających oczekiwania klienta:
    - objęto systemem monitoringu i sterowania jakością produkt w każdym etapie procesu produkcyjnego, od urobku ze ścian do produktu finalnego,
    - wdrożono mechanizmy marketingowe umożliwiające pozyskanie informacji z rynku w zakresie oczekiwanej produkcji oraz stopnia zadowolenia klienta,
    - udoskonalono system komunikacji z klientem umożliwiający kompleksowe rozpoznanie jego oczekiwań wraz z przekazaniem informacji do producenta.
    
    MONITORING AND QUALITY CONTROL AS A BASE FOR MEETING CLIENT'S EXPECTATIONS IN THE LIGHT OF QUALITY MANAGEMENT SYSTEMS (ISO 9001:2000), IMPLEMENTED IN PIAST COAL MINE (NADWIŚLAŃSKI WĘGIEL PLC)
    Key words: quality management system (QMS), monitoring, quality control, quality parameters, production process, control and research
    
    The "Piast" Coal Mine has designed, worked out and implemented the Quality Management System in conformity with ISO 9001:2000 standard. QMS has been also implemented in Nadwislański Węgiel Plc as well as in Sales Office at Piast Coal Mine in the field of marketing and coal traffic.
    To satisfy the ISO 9001 standard requirements, which influence directly the output of product to suit the client's expectations:
    - monitoring and quality control system covers each stage of production process: from run of mine coal to end product,
    - marketing mechanisms has been implemented to allow getting information from the market in the range of expected production quality and the degree of client's satisfaction,
    - communication system with clients has been improved to enable the identification of client's needs and transmitting information to the producer.

37. Sławomir Obidziński: MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA FIRM RZECZOZNAWCZO-KONTROLNYCH NA RYNKU WĘGLOWYM
    Słowa kluczowe: jakość, akredytacja, certyfikacja, inspekcja, jednostka kontrolna, działania/usługi kontrolne
    
    Powstanie firm rzeczoznawczo - kontrolnych, jako jednego z wielu elementów gospodarki, było odpowiedzią na skomplikowanie się stosunków gospodarczych między partnerami, uczestnikami obrotu towarowego. Podstawowym celem działalności firm kontrolnych stała się ochrona interesów swoich klientów. Polska na swej drodze do członkostwa w Unii Europejskiej dostosowuje krajowe ustawodawstwo w zakresie normalizacji i ocen zgodności do prawa unijnego.
    Dostosowanie wymagań technicznych oraz systemów oceny zgodności państw aplikujących do członkostwa w UE jest uznawane przez stronę wspólnotową za niezbędny czynnik dostosowań w zakresie swobodnego przepływu towarów. Europejskie Porozumienia o Ocenie Zgodności skutkowały opracowaniem serii norm dotyczących problematyki akredytacji, badań, kontroli i certyfikacji . Firmy rzeczoznawczo - kontrolne występujące jako jednostki kontrolne, certyfikujące bądź laboratoria badawcze we wspomnianych normach zajmują istotne miejsce. Rynek węglowy, na którym dokonywane są transakcje o znacznych tonażach i wartościach również może być objęty działalnością jednostek kontrolujących.
    
    THE POSSIBILITY OF USE THE INSPECTION ORGANISATION IN THE COAL MARKET
    Key words: quality, accreditation, certification, inspection, body performing inspection, controlling actions and services.
    
    Foundation of bodies performing inspection as the one of various elements of economy was the response to the growing complication in economic relationship among partners in trade market. The basic aim of inspection organisation has become the protection of their customers interest. Poland tending to the European Union adjusts Polish legislation in terms of normalisation and evaluation of accordance to the EU legal system.
    Adjustment of technical standards and evaluation systems of the countries applying for the membership in the EU is regarded as an essential factor in the open flow of commodities. European Agreement concerning Evaluation of Accordance resulted in the creation of norm sets about accreditation, testing, control and certification. Inspection organisation which act as bodies performing inspection take an important position in these norms. Coal market, where transactions of high value are concluded, can also be subjected to the activity of controlling bodies.

38. Roman Łój, Leon Kurczabiński: KATOWICKI HOLDING WĘGLOWY S.A. BAZĄ WYSOKOJAKOŚCIOWEGO WĘGLA DLA ENERGETYKI I CIEPŁOWNICTWA
    Słowa kluczowe: węgiel, jakość, ilość, prognoza, Katowicki Holding Węglowy
    
    W referacie przedstawiono ilościowo - jakościową prognozę produkcji węgli energetycznych w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego do roku 2010. Przewidywany w zrost udziału pokładów grupy 500 w produkcji poszczególnych kopalń będzie skutkował poprawą parametrów jakościowych sortymentów handlowych. Węgle te mogą stanowić bazę paliwową dla wszystkich tych użytkowników, których nie będzie stać na kosztowne instalacje z zakresu ochrony powietrza.
    
    COAL HOLDING KATOWICE - THE BASIS OF HIGH QUALITY COAL FOR POWER AND HEAT ENGINEERING.
    Key words: coal, quality, quantity, forecast, Coal Holding Katowice.
    
    The article presents a quantity - quality forecast for hard coal production in the coal mines of Coal Holding Katowice until the year 2010.
    Forecasted increase in the production share of 500 coal bed will result in the improvement of quality parameters of the coal.
    That coal would constitute the energy basis for all those users who do not have adequqte resources to invest in the expensive installations for air protection.

39. Henryk Majchrzak, Józef Szweda: EKONOMICZNE I EKOLOGICZNE EFEKTY MODERNIZACJI BLOKÓW ELEKTROWNI OPOLE
    Słowa kluczowe: modernizacja turbiny, ocena efektywności inwestycji, efekty ekologiczne.
    
    Efektywność wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w okresie szybkiej liberalizacji rynku energii elektrycznej oraz związanej z tym dynamizującej się konkurencji, nabiera coraz większego znaczenia.
    Obserwowany w ostatnich latach dynamiczny rozwój nowych technologii w obszarze elektroenergetyki umożliwia realizację efektywnych przedsięwzięć modernizacyjnych, obniżających jednostkowe zmienne koszty wytwarzania.
    Podjęcie trafnej decyzji inwestycyjnej wymaga wcześniejszego przeprowadzenia właściwej analizy i oceny możliwych projektów oraz dokonania w oparciu o przyjęte kryteria wyboru najlepszego wariantu.
    W referacie przedstawiono analizę efektywności ekonomicznej planowanej do wykonania w Elektrowni Opole na bloku nr 2 modernizacji układu przepływowego turbiny. Zaprezentowano wyniki wykonanej różnymi metodami oceny efektywności projektu inwestycyjnego, stosując obowiązujące standardy międzynarodowe. Ze względu na społecznie i ekonomicznie uzasadnioną potrzebę ochrony środowiska oraz oszczędzania posiadanych zasobów energii pierwotnej, przedstawiono również osiągnięte w tym zakresie wskaźniki eksploatacyjne.
    
    THE ECONOMIC AND ECOLOGICAL EFFECTS OF THE MODERNIZATION OF UNITS IN THE OPOLE POWER PLANT
    Key words: turbine modernization, investment effectiveness evaluation, ecological effects.
    
    The effectiveness of electric energy and heat generation in the period of the rapid liberalization of the electric energy market and constantly intensifying competition is becoming a matter of growing importance.
    A dynamic development of new technologies in the field of power generation in the recent years makes it possible to undertake effective modernization projects lowering variable unit costs of generation.
    Making a right investment decision requires an earlier analysis and evaluation of feasible projects and a selection of the best option according to the accepted criteria.
    The paper presents an analysis of the economic effectiveness of the planned modernization of a turbine's flow system in the Opole Power Plant's unit no. 2. The authors present the results of the effectiveness evaluation of the investment project carried out by means of different methods, according to the current international standards. With regard to a socially and economically justified need to protect the environment and save the resources of primary energy, the paper presents also particular operating ratios achieved in this respect.

40. Joanna Strzelec-Łobodzińska, Grzegorz Pawłaszek, Alojzy Debudaj, Tomasz Szynol: POŁUDNIOWY KONCERN ENERGETYCZNY S.A. JEGO MIEJSCE I ZNACZENIE NA KRAJOWYM RYNKU KONSUMENTÓW ENERGETYCZNEGO WĘGLA KAMIENNEGO
    Słowa kluczowe: konsolidacja przemysłu energetycznego, integracja z górnictwem, bezpieczeństwo energetyczne
    
    Postępujący proces globalizacji różnych dziedzin gospodarki światowej dotyczy także sfery energetycznej. Od kilku lat obserwujemy proces konsolidacji przedsiębiorstw sektora energetycznego, jak i sektora energetycznego z górniczym.
    W obliczu powyższych zjawisk, oraz bliskiego przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej powstał Południowy Koncern Energetyczny Spółka Akcyjna będący rezultatem połączenia sześciu elektrowni i dwóch elektrociepłowni.
    Utworzenie takiego podmiotu w dużej mierze spowodowane było potrzebą konkurowania z europejskimi, a właściwie już światowymi potentatami rynków energii. Połączenie silnych, nowoczesnych elektrowni, z starymi już wyeksploatowanymi pozwala na odtworzenie i unowocześnienie ich potencjału wytwórczego. Nie tracąc ich dotychczasowych rynków zbytu można wówczas pokusić się nawet o dalszą na nich ekspansję koncernu.
    Ponad 17% krajowego rynku produkcji energii elektrycznej, to około 11 mln ton spalanego węgla kamiennego. Fakt ten wymusza kolejny krok PKE S.A. którym staje się konsolidacja sfery wytwarzania z sektorem paliwowym. Zdobyte pozytywne doświadczenie dotyczące Zakładu Górniczo-Energetycznego "Sobieski-Jaworzno III" potwierdza zasadność podejmowanych przez koncern działań.
    W artykule zamieszczono poza częścią opisową szereg danych, dotyczących strony technicznej Koncernu, porównań PKE S.A. na tle innych organizacji energetycznych oraz sytuację ekonomiczną, personalną itp.
    
    SOUTHERN ENERGY CONCERN CO. ITS POSITION AND SIGNIFICANCE ON THE COUNTRY MARKET OF ENERGY HARD COAL CONSUMERS
    key words: consolidation of power industry, integration with mining sector, energy safety
    
    Progressive globalisation process in different fields of the world economy also affects energy industry zone. For a few years we having been watching consolidation process of firms in energy industry sector as well as consolidation of energy industry sector with the mining sector. Facing foregoing phenomena and the approaching accession of our country to the European Union , Southern Energy Concern Co. was established as a result of joining of six power plants and two heat and power plants. The creation of this kind of concern was mainly caused by need of competing with European, or even world potentates of the present energy market. Fusion of strong and modern power stations, with old, already used up ones enables reproduction and modernization of their productive potential. Without losing their existing markets of sale, the Concern can even expand them further.
    More than 17% of national market electric energy production, equals about 11 million tons of burnt hard coal. This fact determines further step taken by SEC Co. It is the consolidation of production sphere with fuel section. Positive experience gained by Mining and Power Generating Complex "Jaworzno-Sobieski" confirms the legitimacy of the actions undertaken by concern.
    This paper, beside the description part includes a row of data, which refers to technical side of Concern, comparisons of SEC co. with other energy organizations but also shows economic and personal situation.

41. Kazimierz Gantar: METAN POKŁADÓW WĘGLA JAKO PALIWO W SKOJARZONYCH UKŁADACH ENERGETYCZNO-CHŁODNICZYCH STANOWIĄCYCH ELEMENT ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ZAKŁADÓW JSW.S.A.
    Słowa kluczowe: metan pokładów węgla, silnik gazowy, skojarzony układ energetyczno-chłodniczy, zaopatrzenie w energię kopalni.
    
    W referacie przedstawiono aktualne zasoby metanu pokładów węgla w obszarze górniczym JSW S.A. (z uwzględnieniem zasobów w kopalniach zlikwidowanych), specyfikę jego występowania oraz metody i możliwości techniczne ujmowania gazu, w ramach prowadzonych robót górniczych. Na przykładzie zrealizowanych instalacji wykorzystujących metan przedstawiono dynamikę wzrostu wykorzystania w latach 1999-2001, a także zaprezentowano inwestycje zabudowy silników gazowych TBG 632 V16 dla wykorzystania metanu pokładów węgla do produkcji energii elektrycznej i ciepła (realizacja w kopalni Krupiński) oraz do produkcji energii elektrycznej, ciepła, i zimna w układzie centralnej klimatyzacji (realizacja w kopalni Pniówek). Dokonano analizy dotychczasowych doświadczeń w zakresie pewności ruchu, poprawności konstrukcji, uzyskiwanych parametrów pracy oraz sprawności energetycznych tak silników gazowych jak całych instalacji skojarzonych układów energetycznych. W oparciu o dane w zakresie poniesionych nakładów i uzyskanych przychodów z tytułu sprzedaży produkcji wykazano uzyskany efekt ekonomiczny za lata 1999-2001.
    Referat przedstawia również sposób wkomponowania jednostek produkcyjnych w układy elektroenergetyczne i cieplne kopalń, sposób zasilania w paliwo oraz wzajemne relacje pomiędzy ceną jednostkową zakupu od dostawców zewnętrznych energii elektrycznej (GZE S.A.) i ciepła (SEJ S.A.), a ceną sprzedaży uzyskiwaną z produkcji w układach skojarzonych. Na przykładzie skojarzonego układu energetyczno-chłodniczego centralnej klimatyzacji kopalni Pniówek przedstawiono metodę wzajemnych rozliczeń pomiędzy kopalnią a dostawcą, która umożliwia przy relatywnie niskiej cenie chłodu szybką spłatę kredytu zaciągniętego na realizację inwestycji.
    W podsumowaniu omówiono rolę produkcji uzyskiwanej z metanu pokładów węgla w zaopatrzeniu w energię kopalń, jej wpływ na obniżenie jednostkowych cen zakupu nośników energetycznych oraz obniżenie nakładów ponoszonych przez kopalnie na odmetanowanie z tytułu uzyskiwania przychodu ze sprzedaży gazu.
    
    COAL-BED METHANE AS FUEL IN COGENERATION COMBINED ENERGY-COOLING INSTALLATIONS - ELEMENT OF JSW S.A. ENERGY SUPPLY
    Key words: coal-bed methane, gas engine, cogeneration combined energy-cooling, energy supply of mines
    
    In paper resources of coal-bed methane in mining field of JSW S.A. (with consideration of closed mines), specification of its occurrence as well as methods and technical capabilities of gas extraction during mining works are presented. On the instance of installations performed in the period 1999-2001 dynamics of growth in methane utilization is shown. Investment of gas engines TBG 632 V16 instalation for exploitation of coal-bed methane for electric energy, heat and coolness production in central air conditioning system (realization in Pniówek mine) is presented.
    Paper introduces also analysis of experiences in move reliability, construction correctness, achieved work-parameters and energetic efficiency of gas engines and the whole cogeneration energetic installations. In according to data about costs and incomes got from sold production economical result in the period 1999-2001 is shown. This paper presents the way of fitting producing units into electro-energetic and heating installations of mines, way of fuel supply and interdependences between unit-price in external electric energy (GZE S.A.) and heat (SEJ S.A.) suppliers and sell-pice achieved from production in cogenerated installations. Method of mutual accounts between mine and supplier, which makes possible quick pay off of credit incurred for investment realization with relatively low coolness price is shown on the instance of cogenerated installation of energy-cooling central air conditioning in "Pniówek" mine. In summary a role of production achieved from coal-bed methane in mines supply in energy, its affect on decreasing unit-price of purchase energetic carriers and lowering costs bore by mines for de-methane as a result of incomes gained from gas selling is shown.

42. Piotr Chmiel, Augustyn Holeksa, Mieczysław Lubryka, Jan Kutkowski: MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA TYRYSTOROWYCH KASKAD PODSYNCHRONICZNYCH W CELU OBNIŻENIA KOSZTÓW ZUŻYCIA ENERGII W NAPĘDACH MASZYN DUŻEJ MOCY NA PRZYKŁADZIE KWK JAS-MOS
    Słowa kluczowe: energia elektryczna, tyrystorowe kaskady podsynchroniczne, silniki przekształtnikowe.
    
    W Polsce notuje się stały wzrost opłat za zużycie energii elektrycznej. W strukturze kosztu jednostkowego opłaty związane z zużyciem energii elektrycznej w KWK Jas -Mos" wynoszą około 8%. Uznano, że największe możliwości w ograniczeniu nakładów tkwią w zużyciu energii elektrycznej, której pobór wynosi 140 tys, MWh/rok, przy mocy zainstalowanej 77,9MW. Zakłady pracy, których koszt energii jest znaczący w koszcie jednostkowym, poszukują możliwości obniżenia kosztu jednostkowego. W tym celu autorzy przeanalizowali możliwości zastosowania w swoim zakładzie górniczym tyrystorowych kaskad podsynchronicznych pod katem obniżenia poboru energii elektrycznej i jednocześnie zmniejszenia opłat związanych z zużyciem energii elektrycznej.
    
    POSSIBILITIES OF USE SUBSYNCHRONS THYRISTOR CASCADES AIM OF LOWER COSTS WASTE ENERGY MACHINES OF LARGE POWER ON EXAMPLE KWK " JAS-MOS''.
    Key words: elektric energy, sudsynchronous thyristor cascades, power consumption.
    
    There is permanent growth of the cost of energy consumption in Poland. The energy consumption charge totals 8 percent per unit cost in the " JAS-MOS" coal mine. There is 140,00 MWh per year power consumption at 77,9 MW installed capacity in the mine. Production plants are seeking the possibilitiens of reducing the unit cost, especially where the energy consubtion costs in the unit cost are considerable. For that purpose, autors of the paper analyzed possibilities of subsynchrons thyristor cascades application in the coal mine plant. It helps reducing not only energy consuption but cost of energy use as well. The limitation of elektric energy consumption provides the greater prospects to limit outlay.

43. Zbigniew Kasztelewicz: KOPALNIA KONIN NA TLE GÓRNICTWA WĘGLA BRUNATNEGO
    Słowa kluczowe: rozwój, polityka, własność, kopalnia odkrywkowa, struktura, przyszłość, nośnik, branża.
    
    Referat pokazuje czynniki warunkujące rozwój polskiego sektora energetycznego, założenia polityki energetycznej państwa, oraz wyzwania stojące przed zarządzającymi branżą w najbliższych latach.
    Na tak ogólnie zakreślonym tle przedstawiono pozycję KWB "Konin" w Kleczewie S.A. w systemie energetycznym kraju, porównano warunki naturalne, ekonomiczne i osiągnięcia produkcyjne Kopalni "Konin" i innych polskich kopalń odkrywkowych węgla brunatnego. W dalszej części referatu przybliżono efekty zmian własnościowych dokonanych w procesie restrukturyzacji sektora energetycznego i perspektywy dalszego rozwoju energetyki opartej na konińskich złożach węgla brunatnego. Na zakończenie zasygnalizowano możliwości podjęcia, wspólnych z gminami, działań pozwalających na utrzymanie potencjału ekonomicznego i spokoju społecznego, w trakcie i po zakończeniu procesu eksploatacji węgla brunatnego, w regionie.
    
    LIGNITE OF KONIN - ALMOST PERFECT CARRIER
    key words: development, policy, ownership, open pit mine, structure, future, carrier, branch.
    
    Conditions of development polish energetic branch, assumptions of power industry policy of country, but also challenges for management, are presented.
    High position of Lignite Mine "Konin" in several a comparable categories, which describe conditions of working polish open pit mines of lignite and changes, which was done in ownership structures are presented too. Finally the predicted future of region, which are connected with dynamic development of the Mine are showed.

44. Zofia Blaschke, Wiesław Blaschke: SPOSÓB OKREŚLANIA ENERGETYCZNIE OPTYMALNYCH PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH WĘGLA NA PRZYKŁADZIE ZAKŁADU WZBOGACANIA PPMW BISKUPICE
    Słowa kluczowe: węgiel kamienny, wzbogacanie, optymalne parametry jakościowe
    
    Procesy wzbogacania węgla kamiennego energetycznego oceniane są na podstawie kryteriów technologicznych i ekonomicznych. Kryteria te pozwalają na wyznaczenie optymalnych parametrów jakościowych koncentratów. Ocenę można także wykonać z punktu widzenia możliwej do uzyskania ilości energii elektrycznej z węgla surowego lub z koncentratu otrzymanego z tego węgla. Na przykładzie jednego z węgli wzbogacanych w zakładzie Biskupice pokazano sposób określania energetycznie optymalnych parametrów jakościowych wytwarzanych produktów handlowych.
    
    METHOD OF DETERMINATION OF ENERGETICALLY OPTIMAL COAL QUALITY PARAMETERS BASED ON EXAMPLE OF COAL PREPARATION PLANT PPMW BISKUPICE
    Key words: steam coal, coal preparation, optimal quality parameters
    
    Preparation processes of hard steam coal are assessed on the basis of technological and economic criteria. The criteria allow to determine the optimal quality parameters of coal concentrates. The assessment can be also made from the viewpoint of the amount of electricity possible to generate from raw coal and from the concentrate produced from it. The method of determination of energetically optimal coal quality parameters of saleable products was described in the paper, based on the example of one of the coals beneficiated in preparation plant Biskupice.

45. Lidia Gawlik: IX MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA ENERGETYCZNA ENERGEX'2002
    Słowa kluczowe: paliwa, energia, Energex, konferencja międzynarodowa
    
    W dniach 19-24 maja 2002 roku odbyła się w Krakowie IX Międzynarodowa Konferencja Energetyczna Energex'2002. Organizatorami tej Konferencji byli: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN oraz Międzynarodowa Fundacja Energii (International Energy Foundation). W Konferencji uczestniczyło 200 osób, w tym 85 z zagranicy. Podczas sesji plenarnych zostało wygłoszonych 13 wykładów oraz 135 referatów w trakcie sesji technicznych, obejmujących 7 głównych tematów.
    
    IX INTERNATIONAL ENERGY CONFERENCE ENERGEX'2002
    Key words: fuels, energy, Energex, international conference
    
    IX International Energy Conference Energex'2002 took place in Cracow, in 19-24 May, 2002. The Conference was organized by Mineral & Energy Economy Research Institute of the Polish Academy of Sciences and International Energy Foundation. There were 200 participants in which 85 from abroad. During plenary sessions 13 lectures were delivered and 135 papers were presented during technical sessions, covering 7 main topics of the Conference.